chí đoán trước được sự phát triển tương lai của nó, ta cần phải thấu hiểu lịch
sử cũng như những truyền thống và những thiết chế của nó.
Đặc tính chủ toàn của các nhóm xã hội - việc không thể cắt nghĩa những
nhóm như vậy hoàn toàn chỉ bằng sự cộng gộp của các thành viên - đã
khiến những nhà sử luận phân biệt rành mạch một bên là cái mới trong vật
lí học, tức là cái mới chỉ bao hàm trong nó những cách kết hợp hay cách sắp
đặt mới các yếu tố cấu thành cũ, và một bên là cái mới trong đời sống xã
hội, là cái mới thực sự và không thể chỉ quy giản về thành cái mới trong
cách sắp xếp. Bởi nhìn chung không thể giải thích cấu trúc xã hội như
những sự kết hợp đơn giản các bộ phận hay các thành viên của chúng được,
cho nên cũng không thể bằng phương cách đó mà cắt nghĩa những cấu trúc
mới của xã hội.
Ngược lại, thuyết sử luận nhấn mạnh rằng các cấu trúc vật lí có thể được
giải thích chỉ như những “chòm cụm” tựa như chòm sao, hoặc chỉ như sự
tổng hợp các thành phần với nhau kèm với hình thể hình học mà chúng có.
Như Hệ Mặt Trời chẳng hạn; nghiên cứu lịch sử của Hệ Mặt Trời tuy cũng
là điều hay, và tuy cũng làm sáng tỏ được phần nào hiện trạng của nó,
nhưng theo một nghĩa nào đó, chúng ta đều biết rằng trạng thái này hoàn
toàn độc lập với lịch sử của hệ thống. Cấu trúc của hệ cũng như sự vận
động và phát triển tương lai của nó được xác định hoàn toàn bởi cấu hình
hiện tại của các thành viên của nó. Nếu biết được vị trí, khối lượng và vận
tốc tương đối của những thành viên vào một thời điểm bất kì thì ta lập tức
có thể xác định chính xác những vận động trong tương lai của toàn hệ.
chúng ta khỏi cần phải có thêm dữ kiện nào về tuổi tác các hành tinh hay về
việc cái gì từ xưa đã thâm nhập vào hệ thống từ bên ngoài: mặc dù cũng
đáng để quan tâm, nhưng lịch sử cấu trúc không đóng góp gì vào việc tìm
hiểu hành trạng, cơ cấu và sự phát triển tương lai của hệ thống cũ. Rõ ràng
là ở khía cạnh này thì cấu trúc vật lí khác một cách đáng kể so với cấu trúc
xã hội; không thể hiểu cũng như không thể tiên đoán cấu trúc tương lai của
xã hội nếu không nghiên cứu tỉ mỉ lịch sử của nó, kể cả khi đã hiểu toàn bộ
“cấu hình” của nó trong một thời điểm nhất định.
