- Tháng Mười sấm rạp, tháng Chạp sấm động.
Thày lắc đầu bảo Trọng có khẩu khí làm quan to, còn Cầu thì chỉ giỏi làm
giặc. Từ đấy có ý không muốn dạy Cầu nữa.
Điều tiên liệu của thày về sau đã thành sự thực. Phạm Đình Trọng trở
thành một mệnh quan của triều đình. Còn Nguyễn Hữu Cầu thì trở thành thủ
lĩnh một cuộc khởi nghĩa lớn hồi nửa đầu thế kỉ 18, hay theo cách nói của
thời bấy giờ là làm “tướng giặc”.
∗
∗ ∗
Nguyễn Hữu Cầu người xã Lôi Động, huyện Thanh Hà, tỉnh Hải Dương.
Ông xuất thân trong một gia đình nông dân nghèo, nhưng cũng được cho ăn
học và sớm tỏ ra có tài kiêm văn võ. Vì Cầu bơi lội rất giỏi nên khi phất cờ
khởi nghĩa được mọi người gọi là Quận He, theo tên một loài cá ở biển
Đông, bơi khỏe và hùng dũng.
Bấy giờ có Nguyễn Cừ khởi nghĩa ở Gia Phúc, Cầu vì túng quẫn nên đi
theo. Ông nhanh chóng trở nên một viên tướng giỏi, hữu dũng đa mưu, được
chủ tướng tin cậy, gả con gái cho. Khi Nguyễn Cừ bị bắt, Nguyễn Hữu Cầu
đem thủ hạ về giữ núi Đồ Sơn và đất Vân Đồn. Năm 1743, sau khi giết được
Thủy đạo đốc binh Trịnh Bảng, quận He xưng là Đại tướng quân, thanh thế
lừng lẫy. Trong một lần đánh chiếm thành Kinh Bắc, nghĩa quân đánh cho
Trấn phủ Trần Đình Cẩm và Đốc đồng Vũ Phương Đề bị thua to ở Thị Cầu,
phải bỏ cả ấn tín mà chạy.
Triều đình cử quân đánh dẹp mãi không nổi, ở Thăng Long được tin quan
quân thua luôn, tất thảy đều lo sợ. Sau Trịnh Doanh phải dùng đến Hoàng
Ngũ Phúc và Phạm Đình Trọng, mới đánh bại được nghĩa quân ở Xương
Giang. Phạm Đình Trọng chính là người bạn học cũ của Nguyễn Hữu Cầu.
Giờ hai người gặp lại nhau, nhưng không còn là chuyện chành chọe hay đấu
khẩu thời đèn sách nữa, mà đã là hai địch thủ không khoan nhượng, nhưng
cũng thật xứng đáng của nhau...
Phạm Đình Trọng sinh năm 1715, người làng Khinh Dao, nay thuộc
huyện Kim Môn, Hải Dương. Ông là con trai thứ hai của quan Thái tử Thái
