Khái lược về tác giả Homer và trường
ca Odyssêy
Đến bây giờ lúc tôi viết những dòng này giới thiệu trường ca thứ hai của
Homer với độc giả xa gần vẫn chưa ai biết Iliad và Odyssêy sáng tác bao
giờ trong khi trải qua ba ngàn năm hai thi phẩm đã và vẫn chiếm chỗ ngồi
đặc biệt, đặc đẳng trên thi đàn quốc tế, cả Đông phương lẫn Tây phương
không ngớt lời ca ngợi. Học giới Tây Âu sáu trăm năm qua thay nhau đưa
ra giả thuyết nhằm giải quyết nan đề văn học, song cố gắng đến mấy hầu
như chưa có giả thuyết nào có thể giải đáp dứt khoát. Dẫu thế học giới ở đó
đồng ý chấp nhận hai thi phẩm xuất hiện khoảng gần ngàn năm trước công
nguyên, Iliad trước Odyssêy sau. Từ khi dân tộc Hy-lạp có lịch sử hẳn hoi,
trong sinh hoạt cộng đồng trên đất liền, trên đảo mạn tây, trên đảo rải rác
trong biển Aegean, trong thị xã, trong thành phố dọc bờ biển Tiểu Á, người
ta thường tổ chức diễn xuất, ngâm vịnh hai thi phẩm. Suốt thời gian văn
minh Hy-lạp phát triển, hai thi phẩm là chất liệu chủ yếu trong việc giáo
dục thiếu niên, trong việc giải trí đối với quần chúng. Hai thi phẩm đã ảnh
hưởng sâu rộng tinh thần, tình cảm dân tộc đó. Tuy thế bên ngoài hiểu biết
về tác giả rất thô sơ, nhất là bối cảnh đưa ông lên tầm vóc vĩ đại, vượt thời
gian, vượt không gian. Nhìn chung trong lịch sử nhân loại, về mặt văn hóa
tư tưởng, người sáng lập quả thực đếm trên đầu ngón tay. Họ là bóng mờ
đứng ở khởi điểm kỷ nguyên họ sáng tạo. Tiếp cận chán chê tới khi thấu
hiểu tầm nhìn thâm trầm, nhận thức siêu việt, tư tưởng khai phóng hậu thế
mới quay ra tìm hiểu con người. Lúc đó họ đã biến dạng vào cõi hư vô, kín
đáo ẩn mình đằng sau tác phẩm vô tiền khoáng hậu.
Mặt khác vấn đề Odyssêy viết bao giờ, ai là tác giả không đơn giản để có
thể giải thích ngắn gọn, dễ dàng. Tác phẩm kiệt xuất như sông lớn bắt
nguồn từ nhiều sông nhỏ, suối nhỏ tản mạn khắp nơi. Dù có khả năng sáng
tạo phong phú đến mấy người sáng tạo thế nào cũng sử dụng ít nhiều chất
