Nguyễn Hiến Lê
Sử Trung Quốc
Chương V ( 3)
6. Tống, Kim và Mông Cổ ở cuối thế kỷ XII
Tống, Kim đều suy
Sự ghìm nhau của Tống và Kim đến cuối thế kỷ XII đã giảm đi ít nhiều.
Tống cắt thêm ít đất cho Kim, Kim rút bớt tiền nộp mỗi năm cho mươi vạn,
hai bên đều xưng đế, vua Tống gọi vua Kim là chú, nghĩa là vẫn tự nhận là
nước phụ dung của Kim. Sở dĩ vậy vì cả hai bên đều suy rồi.
Kim suy vì quốc gia đã phong kiến hoá, nhân dân đã Hán hoá, họ mô
phỏng theo chữ Hán mà tạo ra một thứ chữ riêng, mở trường học, đã có một
số người thông ngũ kinh, tứ thư, làm thơ văn như người Hán, vốn lại là bớt
hung hãn.
Tống suy vì dân chúng thất vọng, cứ phải đóng thuế mỗi năm một nhiều,
nỗi lên cướp bóc, trong lịch sử chỉ thấy ghi: "Tứ Xuyên nhiều giặc", "Giang
Tây nhiều giặc"....đâu đâu cũng có giặc.
Trong khi đó thì mọi rợ ở phía Bắc Hắc Long giang, rợ Mông Cổ, thịnh lên
rất mau và như một cơn lốc, tới đâu quét sạch tới đó, mới đầu diệt Kim, sau
diệt Tống, sự tranh chấp giữa Tống, Kim do đó mà chấm dứt.
Mông Cổ mạnh lên.
Rợ Mông Cổ tự xưng là giống Thát Đát, gồm nhiều bộ lạc Hung nô, Thổ
(Đột Quyết), Mông Cổ (nhiều nhất), sống bằng du mục, ở thế kỷ XI mà vẫn
như rợ Hồ ở đầu đời Hán, có hàng triệu con ngựa cứ mùa đông miền Bắc
cỏ chết hết thì dời xuống miền Nam rồi đến mùa hè lại trở lên miền Bắc.
Họ ở liều, thức ăn chính là thịt và sữa ngựa, săn bắn và chiến đấu với các rợ
khác, rất giỏi phi ngựa bắn cung, hung hãn, tàn bạo.
Thế kỷ XII họ lệ thuộc nước Kim, học được của Kim những chiến thuật
mới. Có một sự trùng diễn ngẫu nhiên của lịch sử: Kim trước lệ thuộc Khiết
Đan, bị một vua Khiết Đan tàn bạo, đàn áp quá mà nổi loạn, diệt được
Khiết Đan, thì Mông Cổ cũng bị Kim ức hiếp quá mà qua thế kỷ XIII đánh
lại Kim, Kim thua nhiều trận phải cắt đất, nộp bò, dê, đậu, gạo....., phong
