SỬ TRUNG QUỐC - Trang 429

dám kiên đoán về tương lai của họ cả.
Vì có hai phe tranh hùng : phe Quốc Đảng và phe Cộng Sản, tức phe
Tưởng Giới Thạch và phe Mao Trạch Đông, nên việc chép sử thời nay khó
được minh bạch biến cố rất nhiều, tác động lến cả hai phe , chép riêng về
phe Quốc Dân Đảng trước rồi mới phe Cộng Sản thì vô nghĩa, tôi phải chép
chung lịch sử của hai phe tới năm 1949, cho vào chương II, nhan đề là thời
Dân Quốc ; chương III chép về thời Cộng Sản ( 1) Thời này phe Tưởng chỉ
chỉ còn giữ được đảo Đài Loan, tồn tại được nhờ sự x che chở của Mỹ,
không có ảnh hưởng gì cả. Còn chương I tôi dành cho những vận động của
Tôn Văn, « cha của Cách Mạng « , và sự thành lập hai đảng Quốc và Cộng.
Nói khó khăn lớn nhất là việc kiếm và lựa tài liệu. Viết về các triều đại thời
Quân Chủ, tài liệu chúng tôi kiếm được không nhiều : dăm ba bộ sử Trung
Hoa và khoảng mười cuốn của Pháp, Anh, Mỹ. Đại khái thì sự nhận định
của các tác giả tuy có khác nhau, nhưng không đến nổi mẫu thuẫn nhau .
Do đó việc lựa chọn tương đối dễ.
Trái lại, về thời hiện đại, sách Trung Hoa, ngoài vài cuốn giao khoa của phe
Dân Quốc chép rất vắn tắt, tới năm 1949 thôi, không có gì cả , còn sách của
người Âu thì viết rất nhiều , không sao đọc hết được , nếu kể cả những bài
báo, những tập phóng sự , hồi ký, du ký. Mà càng nhiều lại càng khó lựa,
khó biết được sự thật ở đâu. Ví dũ vụ Tưởng Giới Thạch bị bắt cóc ở Tây
An, mỗi tác giả chép một khác, tới bây giờ vẫn còn có điều bí ẩn.
Vì vậy để lựa chọn cho đỡ lầm, tôi tự đặt bốn tiêu chuẩn dưới đây :
1- Tin các học giả hơn các phóng viên, chính khách, nhất là khi các học giả
đó không theo Cộng thuộc vào các nước Trung lập trong chiến tranh Quốc
Cộng.
2- Lựa sách theo sự hướng dẫn của các học giả có uy tín, như của Lucien
Blanco trong mục Biographie annotée ( Les origines de la Révoluction
Chinoise Gallimard).
3- Khi có hai thuyết khác nhau của những học giả đáng tin thì tôi dẫn cả hai
;
4- Từ năm 1950 chính quyền cách Mạng ( Cộng Sản ) của nước ta theo sát
đường lối, chính sách , tổ chức giống của Trung Hoạ tôi chỉ thấy « công xã