SỬ TRUNG QUỐC - Trang 6

dùng tới võ lực; nó thu phục rồi khai hóa, đồng hóa nhiều bộ lạc dã man, và
cuối thời Chiến Quốc nó đã lan rộng ra gần hết lưu vực hai con sông lớn
nhất của Trung Quốc: Hoàng Hà và Dương Tử giang. Rồi nhà Tần thống
nhất Trung Quốc, chấm dứt chế độ phong kiến, lại mở mang thêm đất đai
tới hạ lưu sông Tây Giang (Quảng Đông ngày nay).
Phía đông là biển. Phía tây và phía bắc là những cánh đồng cỏ, những sa
mạc mênh mông, bạt ngàn, từ đó, các dân tộc du mục hết lớp này tới lớp
khác, đột nhập vào đất Trung Hoa, cướp phá mùa màng, súc vật..., người
Trung Hoa phải xây trường thành để chặn họ; từ nhà hán phải chiến đấu với
họ, dồn họ về các cánh đồng cỏ, mới đầu có lẽ chỉ là để tự vệ, sau nhân đó
mà mở mang thêm bờ cõi, thành một cuộc tranh dành đất đai suốt hai ngàn
năm, tới cuối nhà Thanh. Hễ Hán (Trung Hoa) thịnh thì Hồ (du mục) lùi về
phương Bắc để đợi thời Hán suy để vượt trường thành vào chiếm đất: mới
đầu họ chiếm được một phần miền Hoa bắc (các tỉnh Thiểm Tây, Sơn
Tây...), lần lần họ mạnh lên, chiếm trọn được Hoa bắc, tới bờ sông Dương
Tử, sau cùng, đời Nguyên, Thanh, có thời họ làm chủ hoàn toàn non sông
của người Hán hai lần: lần đầu một thế kỷ (Nguyên), lần sau hai thế kỷ rưỡi
(Thanh). Họ chiếm đất, cai trị dân tộc Hán, dùng văn tự, ngôn ngữ Hán, chỉ
trong vài thế hệ Hán hóa, thành người Hán, và khi người Hán dành lại được
chủ quyền, thì đất đai của Hồ thành đất đai của Hán, con dân Hồ cũng
thành con dân Hán, nhờ vậy mà sau thời Nam Bắc triều dân tộc Hán thêm
được dòng máu Tiên Ti, Tây Tạng, Thác Bạt, sau thời Ngũ Đại, thêm được
dòng máu Sa Đà; sau thời Thanh thêm được dòng máu Mãn, Mông, Hồi
Hột và đế quốc của họ rộng hơn tất cả các đời trước, trừ đời Nguyên. Hiện
tượng đó có thể nói là độc nhất trong lịch sử nhân loại.
Hơn nữa, họ tiếp thu các văn minh khác, một cách có “sáng tác” - theo
ngôn ngữ ngày nay - như tiếp thu đạo Phật của Ấn mà làm giàu cho triết
học của họ, cho cả triết học Ấn nữa. Ngày nay họ đương tiếp thu văn minh
phương Tây và đã có ý muốn sửa đổi chính sách của Nga: họ còn dò dẫm,
ta chờ xem họ có thành công hay không.
Một điểm nữa tôi muốn nhấn mạnh: ảnh hưởng của Khổng Tử tới lịch sử
Trung Hoa.