khi Hiệp ước Rome ra đời và Liên minh Châu Âu được thành lập, liên kết
các quốc gia Châu Âu riêng biệt và bị chia cắt vì lý do lịch sử dưới một
chiếc dù kinh tế, các cuộc xâm lược và chiến tranh từng xảy ra liên miên
suốt hàng ngàn năm lịch sử tại châu lục này giờ là điều không tưởng. Thử
tưởng tượng Đức gây chiến với Pháp và xâm chiếm nước này hay hình
dung Pháp dẫn quân qua đường hầm xuyên eo biển Manche, tiến vào
London và tuyên bố đây là lãnh thổ Pháp. Những gì một thời đi vào văn
chương kịch nghệ giờ đã trở thành câu chuyện phiếm nơi quán rượu.
Sự wiki hóa nền kinh tế và sự ra đời của khái niệm wikinomics đã bổ sung
lý thuyết hòa bình của Google vào toàn bộ nền kinh tế thế giới khi nó được
hàng tỷ người thực hiện và tham gia. Wikipedia là một mô hình chuẩn của
hiện tượng kinh tế mới xuất hiện này. Là một bách khoa toàn thư được xây
dựng trên nguyên tắc cộng tác, chạy trên phần mềm wiki (có nghĩa là “mau
lẹ” trong ngôn ngữ của thổ dân Hawaii), cho phép bất cứ ai, ở bất cứ đâu,
tại bất cứ thời điểm nào chỉnh sửa liên tục và ngay lập tức các tài lệu. Nó là
một nguồn mở mang đặc tính tự tổ chức, từ dưới lên, hình thành nhờ hợp
tác quy mô lớn và tạo lập ngang hàng, do hàng triệu người cùng chung tay
xây dựng một thư viện Alexandria hiện đại với mục đích đem lượng kiến
thức khổng lồ của thế giới tới cho mọi người ở mọi nơi. Sự so sánh này có
thể khập khiễng vì người Hi Lạp cổ đại không có nhiều tri thức để lưu giữ
trong thư viện Alexandria như chúng ta ngày nay, chúng ta còn vượt lên hẳn
với sự ra đời của Mạng Toàn Cầu. Trong dài hạn, không một kẻ độc tài, mị
dân, thầy tu, tổng thống hay bất cứ kẻ núp bóng quyền lực nào có thể kiểm
soát được sự Google hóa, Wiki hóa, eBay hóa, MapQuest hóa, YouTube
hóa, MySpace hóa thông tin, tri thức, địa lý, quan hệ cá nhân, thị trường và
nền kinh tế. Các quan chức Trung Quốc có thể dùng tường lửa để kiểm soát
một tỷ người sử dụng Internet tiềm năng song họ sẽ không thể ngăn cản
được tri thức, sản phẩm và con người đến với những người đang tìm kiếm
chúng. Tự do luôn có lối thoát.
***
