lính già, còn quân tinh nhuệ thì đã đến trước và cái khéo của vua là giấu
được thông tin của cánh quân này trước trinh sát địch. Giả thiết này có hai
vấn đề lớn. Đầu tiên, kỵ binh không phải là điểm mạnh của quân Tây Sơn.
Điểm mạnh của quân Tây Sơn là thủy quân chứ không phải cưỡi ngựa. Thứ
hai, cần nhìn vào hoàn cảnh dân tộc thời điểm đó. Lúc này, đất nước vừa
mới chấm dứt việc chia đôi Đàng Trong - Đàng Ngoài. Phía Bắc Hà vẫn
ủng hộ nhà Lê chứ không ủng hộ vua Quang Trung. Đây là lý do mà Ngô
Thì Nhậm và Ngô Văn Sở lui binh về Tam Điệp đợi Quang Trung. Khi ấy
Ngô Văn Sở chủ động muốn chia quân mai phục các nơi nhưng Ngô Thì
Nhậm can lại: “Lúc này lòng dân chưa phục. Nếu ngài chọn cách phục
binh, mai phục Lê Chiêu Thống và Tôn Sĩ Nghị thì e rằng ngài trú quân ở
chỗ nào, dân còn nhớ nhà Lê lại chỉ chỗ cho quân địch biết ngay chỗ mai
phục đó.” Điều này cho thấy lực lượng đồn trú mạnh mẽ ở Tam Điệp không
thể có sẵn được. Kể cả việc ém quân lẫn việc chiêu quân đối với Tây Sơn
thời điểm đó đều là bất khả thi.
Vậy Quang Trung đã hành quân ra làm sao? Chúng ta hãy xem về lịch
trình hành quân của vua Quang Trung trên con đường đi đến Thắng Long
ngày mồng 5 Tết Kỷ Dậu:
Ngày 25 tháng 11 năm Mậu Thân (22 tháng 12 năm 1788), hoàng đế
Quang Trung xuất quân tiến ra Bắc Hà.
Ngày 29 tháng 11 năm Mậu Thân (26 tháng 12 năm 1788), đại quân
của hoàng đế Quang Trung tới Nghệ An.
Ngày 20 tháng Chạp năm Mậu Thân (15 tháng 1 năm 1789), đại quân
của hoàng đế Quang Trung đã ra đến Tam Điệp.
Đêm 30 tháng Chạp (25 tháng 1 năm 1789), quân Tây Sơn đánh diệt
đồn Gián Khẩu của các tướng Lê Chiêu Thống, đây là tiền đồn cửa
ngõ phía nam để bảo vệ kinh đô của triều đình Thăng Long.
Chiều mồng 4 Tết (tức 30 tháng 1 năm 1789), Quang Trung tiến đánh
Ngọc Hồi - Đống Đa.
