được lập là vua Lê Trang Tông, vị vua mà trong nhân gian gọi là “Chúa
Chổm”, cùng câu tục ngữ: “Nợ như chúa Chổm” hình thành vì thuở hàn vi
nhà vua ăn chịu nhiều quá.
Nguyễn Kim có một người con rể tên là Trịnh Kiểm, cũng là một vị
tướng tài ba, văn võ song toàn. Với sự giúp đỡ của con rể, Nguyễn Kim và
Trịnh Kiểm dùng lại kế của Nguyễn Chích năm xưa ở khởi nghĩa Lam Sơn,
đây là chiếm hai vùng Thanh - Nghệ để làm bàn đạp tấn công ra Thăng
Long nơi nhà Mạc chiếm giữ. Đây chính là giai đoạn chiến tranh Nam
Triều - Bắc Triều.
Để đối phó với thế như chẻ tre của quân Lê Trang Tông, nhà Mạc dùng
kế trá hàng, cho Trung Hậu hầu Dương Chấp Nhất giả hàng đầu độc
Nguyễn Kim. Kế sách thành công, Nguyễn Kim chết, Trung Hậu hầu về lại
với Mạc Phú Hải. Trước khi chết, Nguyễn Kim giao lại toàn bộ binh mã
cho Trịnh Kiểm, vậy là toàn bộ binh quyền của nhà Lê rơi vào tay Trịnh
Kiểm. Người con rể này sẽ mở ra giai đoạn Vua Lê - Chúa Trịnh.
Nguyễn Kim có hai người con trai, người con trai thứ hai của Nguyễn
Kim chính là chúa Tiên của dòng họ Nguyễn mở cõi Việt Nam sau này:
Nguyễn Hoàng.
Nguyễn Hoàng càng lớn càng thông minh, tài kiêm văn võ, từng ra trận
chém tướng và được vua Lê Trang Tông khen là: “Thực hổ phụ sinh hổ tử”.
Nguyễn Hoàng lớn lên, chứng kiến anh trai Nguyễn Uông chết bí ẩn, lo sợ
anh rể Trịnh Kiểm làm hại nên giả ốm ở phủ để tránh nghi ngờ, đồng thời
gửi người đến Bạch Vân Am gặp Trạng Trình Nguyễn Bỉnh Khiêm vấn kế.
Trạng Trình đã cho ông một lời khuyên: “Hoành sơn nhất đái, vạn đại dung
thân”, nghĩa là: Hoành Sơn (tức là Đèo Ngang trở về trong) là có thể dung
thân muôn đời được.
Nguyễn Hoàng hiểu ý, nhờ chị ruột mình là bà Ngọc Bảo (vợ Trịnh
Kiểm) và thái phó Nguyễn Ư Dĩ xin Trịnh Kiểm cho vào trấn thủ ở Thuận
Hóa (là khu vực từ Quảng Bình đến Thừa Thiên - Huế ngày nay). Trịnh
Kiểm đồng ý bởi hai lý do, thứ nhất là muốn tránh một kẻ có thể đe dọa vị
