402
của hơi thở. Cùng thế ấy, nếu chúng ta nhìn thấy tầm
quan trọng của việc hành thiền, chúng ta sẽ tìm thời
gian để hành thiền.
Trong các bạn đây, có ai đau khổ bao giờ chưa?
Có ai từng cảm thấy hạnh phúc chưa? Chân l{ nằm
ngay đây; đây là nơi bạn tu hành. Ai là người hạnh
phúc? Tâm hạnh phúc. Ai đau khổ? Tâm đau khổ. Nơi
nào những thứ này sinh khởi, nơi đó chúng hoại diệt.
Đâu là nguyên nhân của những thứ này? Đây là vấn đề
của chúng ta. Nếu chúng ta biết sự khổ, nguyên nhân
của sự khổ, sự chấm dứt khổ, và con đường dẫn đến sự
dứt khổ, chúng ta có thể giải quyết vấn đề.
Có hai thứ khổ: sự khổ thông thường và sự khổ
khác thường. Sự khổ thông thường là cái khổ thuộc về
bản chất cố hữu của các điều kiện: đứng khổ, ngồi khổ,
nằm khổ. Ngay cả Đức Phật cũng trải qua những thứ
này. Ngài kinh nghiệm cả hạnh phúc lẫn khổ đau,
nhưng Ngài biết chúng là những điều kiện tự nhiên.
Ngài biết cách vượt lên những cảm xúc vui sướng và
đau khổ thông thường này, vì Ngài biết bản chất của
chúng. Bởi vì Ngài biết những “sự khổ tự nhiên” này
nên chúng không làm Ngài tức giận.
Loại khổ thứ hai là sự khổ lẻn vào từ bên ngoài,
“Sự khổ khác thường”. Lúc bị bệnh, chúng ta đến bác sĩ
để được chích thuốc. Khi mũi kim đâm vào da, nó hơi
đau, nhưng điều này tự nhiên thôi. Khi mũi kim rút ra,
cái đau đó biến mất. Đây là loại khổ thông thường. Nó
không sao, ai cũng trải qua loại khổ này. Loại khổ khác
thường là cái phát sinh từ sự dính mắc vào sự việc. Đây
