Tài liệu tổng hợp kiến thức nuôi con bằng sữa mẹ của Chuyên gia Betibuti
Trang 29 /236
Cập nhật tới tháng 15/2/2015
PHẦN 2 - CÁCH HIỂU CÁC CHUẨN PHÁT TRIỂN CỦA WHO
1- Giới thiệu các khái niệm căn bản:
Như đã nêu trong phần 1, công trình nghiên cứu công phu "DỰ ÁN NGHIÊN CỨU PHÁT
TRIỂN CƠ SỞ THAM CHIẾU ĐA TÂM (The Multicentre Growth Reference Study - MGRS) của WHO
đã cung cấp cho thế giới các chuẩn phát triển mới cho trẻ em trên toàn thế giới, chính tên gọi của
dự án cũng đã nói lên ý nghĩa là chuẩn phát triển của trẻ em không chỉ dựa trên 1 chỉ số và phải
được xem xét "đa tâm", có nghĩa là đánh giá sự phát triển của các bé từ nhiều góc độ và phải dựa
vào nhiều chỉ số khác nhau.
Trước tiên, chúng ta chú ý các khái niệm căn bản sau:
HỆ (System): Trong các chuẩn mới của WHO có 3 hệ dữ liệu theo thuật toán thống kê và
thể hiện biểu đồ khác nhau: 1- Bách vị phân (Percentile); 2- Điểm-z (z-score or Standard Deviration
Score); 3- Bình quân (Medium) có cách thể hiện dự liệu hơi khác nhau; Trong đó phổ biến nhất là
hệ Điểm-z và hệ Bách vị phân, do đó trong bài viết này, Betibuti sẽ giới thiệu chi tiết hơn về 2 hệ
này.
BẢNG / BIỂU ĐỒ (Chart/ Graph): Mỗi hệ được thể hiện bằng các bảng biểu theo cách riêng,
mới nhìn qua có vẻ giống nhau và dễ bị nhầm lẫn. Betibuti sẽ cố gắng giúp các mẹ phân biệt được
các bảng biểu này.
ĐIỂM (Score/ Percentile): Trong mỗi bảng/ biểu có những mốc tham chiếu chính. Trong hệ
Bách vị phân đó là những số thể hiệu như 50% hay 50th, và trong hệ Điểm-z là các hệ số tham
chiếu từ -3 đến +3.
KÊNH (Range): là các khoảng nằm giữa từ các đường biểu thị của các hệ số tham chiếu.
XU HƯỚNG (Trends): là hướng của đường thể hiện các số liệu của bé được ghi nhận trên
biểu đồ.
GIỚI TÍNH: các biểu đồ đều có bảng riêng cho bé trai và bé gái.
2- Giới thiệu hệ Bách Vị Phân:
Hệ Bách vị phân: thể hiện bằng các biểu đồ tham khảo cho các chuẩn dựa trên % trẻ em
cùng độ tuổi (bú mẹ hoàn toàn) áp dụng cho toàn thế giới. Gồm các biểu đồ cân nặng (cho bé trai/
cho bé gái) và biểu đồ chiều cao (cho bé trai/ cho bé gái), chúng ta quan sát thấy ở cột đứng bên
phải của biểu đồ có các chỉ số 3rd (3%), 15th (15%), 50t (50%), 85th (85%), 97th (97%). Các con
số % này biểu thị cho số % của trẻ em trên thế giới ở dưới kênh đó.
Cách hiểu của biểu đồ này không phải 97% là tốt nhất, cũng KHÔNG PHẢI 50% LÀ TỐT
NHẤT, mà trẻ phát triển hoàn toàn tốt trong kênh của mình so với cân nặng lúc sinh cho các bé
trong khoảng 15% đến 85%. Vì không thể nào tất cả trẻ em trên toàn thế giới phải ở mức 50% để
được gọi là phát triển chuẩn. Ví dụ, một bé được sinh ra nhẹ cân, 2.7kg ở kênh 15%, bé tiếp tục
tăng cân ở quanh kênh 15% là hoàn toàn bình thường, không nên so sánh bé với những em bé
khác cùng tháng tuổi.
Về cân nặng, các bé ở 3% dưới cùng, là quá thiếu cân. Thường ở các nước có điều kiện dinh
dưỡng và môi trường bình thường (không có chiến tranh, thiên tai, nạn đói) không có bé ở mức
