nam, xe lớn nghỉ ở bãi bắc
, giúp dân tránh nạn binh đao, răn quân
tránh nỗi lo đánh dẹp, do đó nghiệp Đế vững vậy. Đại Hoàng Đế đã băng,
vua nhỏ lên ngôi, kẻ gian làm bừa. Cảnh Đế lại lên, sửa lại phép cũ, việc
chẳng có lỗi lớn, là vua giỏi giữ nghiệp văn vậy. Đến thời đầu Quy Mệnh
Hầu, phép cũ chưa mất, là vì người cũ vẫn còn vậy. Đại Tư mã Lục Công
đem tài văn võ giúp đỡ, Tả Thặng tướng Lục Khải tỏ tính thẳng thắn can
gián, bọn Thi Tích, Phạm Thận đem uy chiếu sáng, bọn Đinh Phụng,
Chung Li Phỉ đem sức chống đỡ, bọn Mạnh Tông, Đinh Cố làm công
khanh, bọn Lâu Huyền, Hạ Thiệu nắm việc lớn, vua trên dẫu xấu nhưng
bầy tôi còn tốt. Cho đến đời cuối, bầy tôi cũ đã hết, do đó dân đen có chí
tan rã, nhà vua có nạn thua vỡ, vận số đến lúc suy yếu, quân Tấn theo đó
mà đánh, quân ta tan khỏi trận, dân ta trốn khỏi ấp, thành ao chẳng có rào
lũy vững vàng, sông núi không có gò đất chắc chắn, không có đồ thang mây
của Công Du Ban cho nên Trí Bá bị hại ở rãnh ao, Sở Tử phải đắp thành
để vây, Yên Tử phải dẫn quân vượt sông về phía tây
, quân đánh chưa
được mười hai ngày mà xã tắc đã diệt vậy. Dẫu trung thần hăng hái, liệt sĩ
giữ tiết, cũng giúp gì được? Tướng của họ Tào, họ Lưu không phải chọn ở
một thời, quân thời này không phải là quân thời xưa, vậy mà phép đánh giữ
vẫn học theo phép xưa, cái lợi của đất hiểm thì vẫn không đổi, nhưng đạo lí
được thua thì xưa nay trái ngược. Vì sao? Đấy là phong tục khác nhau,
dùng người tài cũng khác nhau vậy”. Chương cuối viết rằng: “Vào thời
vua của ba nước, người Ngụy chiếm vùng Hoa Hạ, người Hán chiếm miền
Mân, Ích, người Ngô giữ miền Kinh, Dương trùm cả miền Giao, Quảng. Họ
Tào dẫu có công giúp Hoa Hạ nhưng tàn ngược cũng nhiều, dân chúng oán
giận vậy. Họ Lưu dựa vào đất hiểm mà tỏ trí, công cũng ít thôi, phong tục
lại thấp kém vậy. Hoàn Vương của nước Ngô thì dùng võ, Thái Tổ
nghiệp lại dùng đức, thông minh rộng rãi, mưu nghĩ sâu xa vậy. Tìm người
hiền không biết mỏi, thương dân như thương con nhỏ, dốc hết ân đức để
đãi kẻ sĩ, đem lòng son để yêu thương người thân. Cho nên cử Lữ Mông ở
lúc hành quân, biết Phan Tuấn ở lúc bắt tù binh, Thành thực mà tin dùng
kẻ sĩ, không vướng bận đến kẻ làm phản mình; chọn người tài mà cho làm
