Bấy giờ, quận huyện trong thiên hạ đều bị đổ vỡ, quận Hà Đông được
định sớm nhất, ít tổn hại. Kì trị quận, ưa dùng ân huệ, không gây khó với
dân. Có người dân từng kiện tụng, có kẻ đến báo, Kì tự gặp kể rõ nghĩa lớn,
sai về nhà suy nghĩa việc ấy, nếu chưa suy nghĩ hết ý nghĩa thì lại đến phủ
hỏi. Các bậc già cả trong thôn ấp tự trách tha lẫn nhau nói: “Có ông như
thế, sao lại không vâng giáo hóa”? Từ đấy ít có kiện tụng. Hạ lệnh các
huyện, cử người con có hiếu, đàn bà trinh tiết, người cháu kính thuận, tha
cho lao dịch, tùy lúc mà an ủi họ. Lại sai dân nuôi trâu cái, ngựa cái, cho
đến các loài heo con, gà, lợn, chó, đều có phép tắc. Trăm họ chăm chỉ, nhà
nhà no đủ. Kì lại nói: “Dân đã giàu đủ thì không thể không giảng dạy”. Do
đó suốt tháng sửa giáp giảng võ, lại dựng nhà học, tự thân cầm sách giảng
dạy, do đó trong quận sửa hóa.
Ngụy lược chép: Kẻ sĩ học rộng là Nhạc Tường, do Kì dạy mà nổi danh.
Đến nay quận Hà Đông có nhiều nhà Nho là do từ Kì vậy.
Hàn Toại, Mã Siêu làm phản, trong quận Hoằng Nông, Phùng Dực có
nhiều người đem quân trong huyện ấp để ứng theo chúng. Quận Hà Đông
dẫu liền kề với giặc nhưng dân không có lòng khác. Thái Tổ sang miền tây
đánh dẹp đến huyện Bồ Bản, cách sông Vị đối trận với giặc, lương thực cho
quân đều trông vào quận Hà Đông. Đến lúc giặc bị phá, còn chứa được hơn
hai mươi vạn hộc. Thái Tổ hạ lệnh rằng: “Hà Đông Thái thú Đỗ Kì, Khổng
Tử từng nói rằng: ‘Đối với vua Vũ, ta chẳng có gì bàn nữa vậy’
. Nay
tăng lộc hai nghìn thạch”. Thái Tổ đánh quận Hán Trung, sai năm nghìn
người vận lương, người vận lương tự khích lệ nhau rằng: “Người ta sống có
một lần chết, không nên phụ phủ quân của chúng ta”. Rút cuộc chẳng một
người bỏ trốn, Kì được lòng người như thế.
Đỗ thị Tân thư chép: Bình lỗ Tướng quân Lưu Huân được Thái Tổ tin
dùng, quý hiển lừng triều đình, từng đến chỗ Kì xin quả táo lớn, Kì lấy việc
khác từ chối. Sau đó Huân bị tội, Thái Tổ lấy được thư của Huân, than
rằng: “Đỗ Kì có thể gọi là người ‘không a dua theo kẻ quyền thế’ vậy”.
Khen đức sáng của Kì, hạ lệnh châu quận, nói: “Ngày xưa Trọng Ni đối
với Nhan Tử, hễ nói không thể không than, khen đã dạt dào tình cảm, lại
