mong làm kẻ áo vải mà cũng chẳng được. Đã trái với nghĩa lấy tông thất
làm phên dậu, lại phá hỏng cái ân họ hàng cốt nhục”.
Ngụy thị xuân thu chép thư của tông thất là Tào Quýnh dâng rằng:
“Thần nghe nói bậc Đế vương thời xưa phải phong cho người cùng họ để
tỏ rõ thân thích, phải lập người khác họ để nêu rõ người hiền, cho nên kinh
truyện chép: ‘Phong thưởng người thân, gần gũi người hiền’; kinh Thư
chép: ‘Nêu rõ đức cao để thân họ hàng; kinh Thi chép: ‘Có đức thì yên, họ
hàng làm thành’. Do đó mà xét, nếu không có người hiền thì không lập
được công, không có họ hàng thì không được giúp đỡ. Nếu theo cái đạo chỉ
gần gũi người thân thì dần dần cũng suy yếu, nếu theo cái đạo chỉ chọn
dùng người hiền thì sẽ bị cướp đoạt. Bậc thánh hiền thời xưa biết như thế
cho nên tìm cầu rộng rãi cả người thân cả kẻ xa mà cùng dùng họ; gần thì
có cái vững của tông thất làm phen dậu, xa thì có cái giúp của người hiền
làm phụ tá, thời thịnh thì cùng với họ coi việc, thời suy thì cùng với họ giữ
đất, lúc yên thì cùng với họ hưởng phúc, lúc nguy thì cùng với họ chung
họa. Do đó mới có được nhà nước, giữ được xã tắc, lịch số lâu dài, gốc
cành trăm đời vậy. Nay phép gần người hiền của nhà Ngụy dẫu rõ nhưng
đạo gần người thân chưa đủ. Kinh Thi chẳng chép: ‘Tích linh ở đồng, anh
em cứu nạn’
sao? Do đó mà nói, nêu rõ anh em cứu nhau ở lúc tang
loạn, cùng lòng ở giữa buổi họa phúc, dẫu có khi tranh giành nhưng không
quên cái việc chống người ngoài bức hiếp. Vì sao? Vì cùng hoạn nạn vậy.
Nay thì không thế, hoặc dùng nhưng không coi trọng, hoặc bỏ mà không
dùng, một sớm biên giới báo việc, đóng cửa chống lại, đùi tay không giúp,
tim bụng không giữ. Thần trộm nghĩ như thế, ngủ không yên giấc, mưu tỏ
lòng son, dâng lên cử khuyết. Xin soạn tập những điều mà thần nghe, luận
bàn thành bại, luận rằng:
Ngày xưa nhà Hạ-Thương-Chu trải qua mấy chục đời, vậy mà nhà Tần
chỉ hai đời là mất. Sao thế? Vua của ba nhà cùng với chư hầu trị dân, cho
nên chư hầu cùng coi việc. Vua của nhà Tần chỉ trị dân của mình, cho nên
nguy khốn mà chẳng ai cứu. Nhà nào cùng vui với dân thì người khác tất
cùng lo nỗi lo của mình; cùng yên với dân thì người khác tất cứu cái nạn
