lời mà nói không làm buồn lòng người khác”. Nhân đó xin Lộ lập quẻ. Lộ
đã dẫn gương cũ để răn, Yến tạ Lộ nói: “Biết được bao nhiêu về sự thần kì
của đạo Dịch đâu? Người xưa đã cho là khó; quẻ sơ qua mà tỏ rõ được sự
thật, người nay cũng cho là khó biết. Nay ông một mặt mà biết hết hai cái
đạo khó ấy, có thể nói là đức sáng lâu dài. Kinh Thi chẳng nói là ‘trong
lòng đã khắc ghi thì ngày nào cho quên’ sao”!
Lộ về nhà quê, đem lời ấy để nói cho người cậu, người cậu mắng Lộ nói
xằng quá. Lộ nói: “Nói với người chết, còn sợ gì sao”? Người cậu cả giận,
nói là Lộ xằng bậy. Đầu năm, phía tây bắc nổi gió to, bụi bay đầy trời, hơn
mười ngày sau, nghe tin Yến, Dương đều bị giết, sau đó người cậu mới
phục.
Lộ biệt truyện viết: Cậu là Hạ Đại phu hỏi Lộ rằng: “Ngày trước gặp họ
Hà, họ Đặng, đã thấy có khí xấu chưa vậy”? Lộ nói: “Cùng gặp với người
mang họa, sau đó biết thần minh giao loạn; giống nhau với người lành, lại
biết bậc thánh hiền tìm cái thần kì. Bước đi của họ Đặng thì gân không bó
được xương, mạch không giữ được thịt, ngồi đứng nghiêng đảo như không
có chân tay, gọi quỷ xiêu. Lúc họ Hà hỏi han thì hồn không giữ xác, mặt
không có màu tươi, tinh thần vật vờ, dáng như cây khô, tướng ấy gọi là quỷ
tối. Cho nên quỷ xiêu thì dễ bị gió thổi, quỷ tói thì dễ bị lửa đốt, đấy là
điềm báo tự nhiên, không che được vậy”. Sau Lộ vì thế mà được yên, Bùi
sứ quân hỏi rằng: “Hà Bình Thúc là người tài một thời, sự thật thế nào”?
Lộ nói: “Cái tài của người ấy như nước trong hộp thùng, thấy được thì
trong, không thấy được thì đục. Lòng muốn biết rộng, nhưng chí không ở
tại cái học không cùng, như thế chẳng thành người tài được. Muốn lấy
nước trong hộp thùng để tìm cái hiểu biết có hình to như quả núi, thì không
tìm hiểu hình được, vậy thì trí do đó mà mê hoặc. Cho nên bàn về đạo Lão
Trang khéo léo mà sáo rỗng, nói về đạo Dịch thì đẹp mà giả dối; sáo rống
thì đạo rởm, giả dối thì lòng rỗng; được tài cao thì nông cạn mà dòng dứt,
được tài vừa thì đổi ý mà cô lẻ, Lộ cho rằng đấy chỉ là cái tài vừa nhỏ
thôi”. Bùi sứ quân nói: “Đúng như ông nói. Ta mấy lần bàn đạo Lão Trang
cùng đạo Dịch với Bình Thúc, thường thấy lời lẽ của hắn có tinh diệu,
