TAM QUỐC CHÍ - NGỤY CHÍ - Trang 755

lạc của người Trung Quốc vậy. Cha anh chết thì lấy lấy mẹ và chị dâu của
mình; nếu không lấy chị dâu thì đem họ của mình gả cho chú bác, lúc chú
bác chết lại về nhà chồng cũ. Tục biết lúc cầm thú sinh nở để phân biệt bốn
mùa, lúc trồng trọt thường dùng tiếng kêu của chim ‘bố cốc’ để canh
chừng. Đất hợp với lúa tắc xanh, cỏ đông tường, cỏ đông tường như cỏ
bồng, quả như cây quỳ, đến tháng mười thì chín. Làm được rượu trắng, biết
làm hèm rượu. Gạo ăn thường trông vào Trung Quốc. Cừ súy biết làm cung
yên yên lặc, rèn vàng sắt để làm binh khí. Biết khắc da thú để làm hoa văn,
dệt sợi len. Có bệnh cũng biết ngải cứu, hoặc đốt nóng đá mà tự chườm
vào người, đốt nóng đất mà nằm lên, hoặc tùy vào chỗ đau bệnh mà lấy
đao rạch mạch mà tiết máu ra, rồi cầu cúng thần trời đất sông núi. Không
biết uống thang thuốc, châm huyệt. Người tôn quý chết thì liệm thây bỏ vào
quan, vừa chết thì khóc, lúc táng thì múa hát đi tiễn. Đem con chó béo ra,
buộc dây lục lạc để kéo đi; lại lấy ngựa cưỡi, áo quần, trang sức của người
chết đều đốt mà táng theo. Lấy riêng một con chó gầy ra tế, ý nói là sai đưa
linh hồn người chết về ở núi Xích Sơn. Núi Xích Sơn tại phía tấy bắc quận
Liêu Đông mấy nghìn dặm, như người Trung Quốc cho rằng chết thì linh
hồn về ở núi Thái Sơn vậy. Đến ngày táng, buổi đêm họp họ hàng bè bạn
cùng ngồi, dắt các con ngựa, chó ra theo vị thứ, có kẻ khóc, có kẻ hát, ném
thịt cho chó ăn. Sai hai người ngâm văn điếu, ý muốn cho linh hồn người
chết được đi thẳng qua chỗ hiểm trở, không bị ma quỷ ngăn chặn để đến
được núi Xích Sơn, sau đó lại giết ngựa, chó, quần áo, tiền vật rồi đốt.
Kính quỷ thần, thờ trời đất, Mặt trăng, Mặt trời, sao sáng, sông núi lớn
cùng những vị cừ súy khỏe mạnh thời trước, cũng lấy trâu dê để cúng tế,
xong rồi đều đốt đi. Lúc ăn uống phải cúng tế trước. Phép tắc của họ là
làm trái lời cừ súy thì giết chết; trộm cắp cũng không tránh khỏi tội chết.
Đánh giết lẫn nhau, các bộ lạc tự báo thù nhau, nếu báo thù nhau không
dứt thì đến chỗ cừ súy xin xét xử, kẻ có tội thì đem trâu ngựa của mình để
đền mạng của người chết, lúc ấy mới dứt. Nhưng tự giết cha anh của mình
lại không bị xét tội. Những kẻ trốn tránh bị cừ sùy đuổi bắt thì các ấp lạc
không được thu nhận, đều xua đuổi đến chỗ hoang vắng, tại đấy không có
núi, có bãi cát, dòng nước, cây cỏ, nhiều rắn hổ mang. Người Tiên Ti ở tại