[ CHÚ THÍCH ]
Tư Mã Huy tự là Đức Tháo.
Ngựa Kí là con ngựa hay, ngày đi được nghìn dặm. Ý ở đây là nên cho
Thống làm Trị trung biệt giá, mới xứng với tài năng của Thống.
Lưu Bị tự xưng mình là Cô.
Trọng Mưu là tên tự của Tôn Quyền.
Tập Tạc Xỉ là tác giả của Hán Tấn xuân thu. Những lời trên Bùi Tùng
Chi trích từ Hán Tấn xuân thu.
Tập Trinh là người nổi tiếng ở đất Kinh Châu. Họ Tập là một trong
những họ lớn, có ảnh hưởng ở đất đó. Khi Lưu Bị lấy được Kinh Châu, Tập
Trinh cũng hỗ trợ việc ổn định chính quyền rất nhiều.
Tào Phi.
Lỗ Ai Công, vua nước Lỗ thời Chiến quốc, cùng thời với vua Phù Sai
nước Ngô và Câu Tiễn nước Việt.
Trọng Ni là tên tự của Khổng Khâu, thường gọi là Khổng Tử, ông tổ
của đạo nho, tác giả (hoặc người chỉnh lý) nhiều bộ kinh sách quý của
Trung Quốc như Kinh Thi, Thư, Lễ, Dịch và Kinh Xuân Thu. Khổng Tử
sinh tại ấp Trâu, làng Xương Bình, nước Lỗ. Khổng Tử từng làm tể tướng
nước Lỗ, giúp Lỗ trở nên cường thịnh, nhưng bị ly gián, dèm pha nên ra đi.
Sau đó ông vẫn quay về Lỗ và mất ở đó.
Liễu Hạ Huệ tên thật là Triển Hoạch, người đất Liễu Hạ, nước Lỗ
thời Chiến quốc, trong lịch sử nổi tiếng là một chính nhân quân tử. Ông
làm quan ba lần bị truất mà không bỏ nước. Tuy nhiên ông không sống ở
thời Lỗ Ai Công mà sống vào thời Lỗ Hi Công trước đó hơn một trăm năm.
Không rõ vì sao quan trấn thủ Phù Phong lại đưa cả Liễu Hạ Huệ vào câu
nói về Lỗ Ai Công.
Phủ ở đây chỉ quan phủ quận Phù Phong, minh là cách xưng hô tôn
kính. Ví dụ như Minh công, Minh phủ.
