không những cần đạo lý giết người, mà còn cần danh nghĩa giết người
vậy!
Chú thích •
Rồi Tào Tháo nghĩ đến trò cười của huynh đệ Viên gia. Lẽ nào
chỉ dựa vào một khối ngọc tỷ mà có thể ra lệnh cho thiên hạ? Ngọc tỷ
gì đi nữa cũng chỉ là khối đá mà thôi. Muốn để nó có uy lực, không
chỉ dựa vào vũ lực, mà còn cần đạo đức và nhân tâm. Lòng người quy
về vương triều đại Hán từ thời Cao tổ, nhờ sự nuôi dưỡng vun đắp của
Văn đế, Cảnh đế, nhờ tráng liệt khí phách của Vũ đế, nhờ sức chặn
sóng dữ của Tuyên đế, càng có thêm nền cai trị tinh xảo của Quang Vũ
đế, lòng yêu dân như con của Minh đế, Chương đế, niềm khao khát
cầu hiền của Thuận đế... Lẽ nào lòng người đã được tích tụ mấy trăm
năm lại có thể dễ dàng bị vũ lực đánh bại?
Tào Tháo lại cất cuộn chiếu thư vào trong áo, quay mặt nhìn về
phía đông, nhớ đến cái chết của phụ thân và đệ đệ. Khuyết Tuyên,
Trương Khải chết trong tay Đào Khiêm, đến nay Đào Khiêm cũng đã
chết, mối thù này Tào Tháo chẳng còn tìm ai mà báo được nữa. Điều
Tào Tháo có thể làm chỉ là sau này dời di cốt phụ thân và đệ đệ về quê
an táng, để linh hồn họ được trở về quê cũ, và bồi dưỡng Tào An Dân
- nhi tử của Tào Đức - nên người. Khổng Tử nói “tứ thập nhi bất
hoặc”. Tào Tháo đã bốn mươi mốt tuổi rồi, từ nhỏ đã không có mẫu
thân dưỡng dục, giờ đây phụ thân và huynh đệ cũng chẳng còn trên thế
gian. Tuổi quá bốn mươi mới tìm thấy con đường để thực hiện chí
hướng, những gập ghềnh ngày sau biết còn bao nhiêu nữa, Tào Tháo
hoài nghi không biết mình có nhìn được kết quả của sự nỗ lực nữa hay
không.
Tào Tháo tâm tư buồn thảm, ứng khẩu làm một bài nhạc phủ theo
điệu Thiện tai hành:
