với Công Tôn Toản ở U Châu, Đào Khiêm ở Từ Châu và Ô Phu La
ở Hung Nô, suýt đánh bại Viên Thiệu. Khi Tôn Kiên chết trận ở
Tương Dương, bắc tiến bị Tào Tháo đánh bại là lần đầu tiên Viên
Thuật gặp sóng gió trong đời. Sau đó, hắn bỏ Dự Châu chuyển đến
Hoài Nam, chỉ nháy mắt đã chiếm được quận Cửu Giang, chấn
hưng thanh thế tại Thọ Xuân, hùng cứ cả vùng đông nam. Nhưng
chính tại đây, hắn bắt đầu bành trướng tham vọng, không cam tâm
làm thần tử Đại Hán.
Từ thời Hán Vũ Đế, dân gian đã lưu truyền câu sấm “Đại
Hán giả, Đương Đồ cao” , Thái sử công Tư Mã Thiên còn chép lại
trong Hán Vũ cố sự. Ngọc tỷ truyền quốc tượng trưng cho bậc đế
vương nằm trong tay Viên Thuật, huyện Đương Đồ nằm trong
vùng quản hạt của quận Cửu Giang, mà họ Viên — hậu duệ của
Đại Thuấn lại tượng trưng cho Thổ đức. Quá nhiều điều trùng hợp
ứng nghiệm lên hắn! Viên Thuật tự cho rằng mình vâng mệnh trời,
nên bỏ ngoài tai những lời khuyên ngân của đám mưu sĩ, tự xưng
thiên tử, đổi Thái thú Cửu Giang thành Hoài Nam doãn, vừa bịa
đặt ra điểm lành, vừa cúng tế trời đất, vừa tự bổ nhiệm quan lại để
ngoi lên làm chúa đất trong địa bàn bó hẹp ấy.
Nhưng ông trời chẳng mảy may chiếu cố đến Viên Thuật,
chẳng những không thể nhất thống thiên hạ mà còn trở thành tội
đồ. Thiên tử Đại Hán phát chiếu thư thảo phạt nghịch tặc, binh mã
các lộ cùng siết chặt gọng kìm: Viên Thuật đại bại dưới tay Lã Bố,
còn bị lấy đi nhiểu vật tư quan trọng phía bắc sông Hoài; Tào Tháo
bao vây tiêu diệt quân chủ lực của hắn ở Kỳ Dương, chém đầu
nhiều tướng giỏi; đến ngay Tôn Sách được Viên Thuật coi như
nghĩa tử cũng quay lưng, tự lập lãnh địa tại Giang Đông, rút ruột
nhiều nhân tài dưới trướng hắn.
