TẬP ÁN CÁI ĐÌNH VÀ DAO CẦU
THUYỀN TÁN
Ngô Tất Tố
www.dtv-ebook.com
3. Cụ Mạnh Tử Còn Thua Thầy Lang Hà Thành
Trong sách Mạnh Tử, cụ đồ nước Châu có mượn mấy nghề: làm tên
(tên bắn cung), làm áo giáp, làm thầy cúng, làm hàng săng để giảng về cách
chọn nghề. Đại khái cụ ấy nói vầy:
Người ta ai ai cũng có lòng nhân, anh thợ làm tên không phải có bất
nhân hơn anh thợ làm áo giáp. Vậy mà anh thợ làm tên thì chỉ lo tên của
mình chế ra không nhọn, bắn không chết người; còn anh thợ làm áo giáp lại
chỉ sợ áo giáp của y làm ra không bền, người mặc áo ấy bị tên bắn thủng
mà chết. Thầy cúng và hàng săng cũng vậy, một đằng thì muốn cúng cho
người ốm khỏi ốm, để mình nổi tiếng; một đằng thì muốn có nhiều người
chết, để mình đắt hàng.
Như vậy thì thợ tên, hàng săng là đồ bất nhân. Vì thế người ta cần phải
chọn nghề mà làm.
Lấy ý mà xét, đó là cụ Mạnh bảo người ta đừng làm cái nghề mong
cho người chết, mà phải làm cái nghề mong cho người không chết. Hay là,
suy rộng ra nữa, đó là cụ Mạnh bảo người ta làm thợ áo giáp thì đừng làm
thợ tên, đã làm thầy cúng thì đừng làm hàng săng.
Nếu quả vậy, nếu quả cụ đồ Mạnh dạy người như vậy thì hình như cụ
cũng gàn gàn. Bảo rằng thợ tên, hàng săng là nghề bất nhân không nên làm,
thế thì ai làm ra tên, ai làm ra săng? Mà những vật ấy nhiều khi không thiếu
được.
