Cả làng đều làm lễ tạ. Người được vào lễ trước nhất là hai ông tuần
mới thưởng cho ông tiên chỉ mấy cây gậy sậy trong phút ông ấy ở lỗ sau
bầu chui ra.
Tan cuộc lễ bái, dân làng đều có vẻ mặt rười rượi, như lo sắp có tai vạ
đến nơi. Người ta thì thầm bảo nhau:
- Thế là năm nay vận làng lại không ra sao!
Tôi đã cố hỏi sự tích của ván trò ấy. Nhưng người làng ấy không nói.
Họ đã nhìn tôi bằng con mắt bất bình và đáp vắn rằng:
- Đấy là cái hèm làng tôi.
Cái hèm ấy, tôi đã khám phá ra được bởi một ông bạn quê ở cạnh đó.
Thì ra đức đại vương của làng T.D. vốn là đồng nghiệp của chú Chích.
Ngài là người về đời Lê, lúc sống rất giỏi về khoa đào tường khoét ngạch.
Thế nhưng ngài cũng bị bắt và bị xử tử. Chỉ vì nhờ được giờ linh, cho nên
mới được tôn làm thành hoàng. Mười bốn tháng tám chính là cái ngày ngài
phải hy sinh tính mệnh cho nghề nghiệp. Vì thế hàng năm cứ đến ngày ấy,
dân làng phải diễn một cuộc "xuyên tường tạc bích" (5) để kỷ niệm sự
nghiệp của ngài. Cái ông tiên chỉ ôm chiếc bài vị tức là giả thân của ngài.
Còn những tuần phu vác khí giới lau sậy thì là vai tử thù của ngài ngày xưa.
Phận sự họ cần phải bắt ngài cho được, khi ngài làm việc phi pháp. Nhưng
bắt được ngài, không phải là việc có công.
Cứ như cổ tục làng ấy truyền lại, thì khi cái ông tiên chỉ ôm chiếc bài
vị chui qua lỗ hổng sau đình, nếu bị người làng đánh phải một roi, tức là cả
một năm ấy, cả làng làm ăn không hay. Mọi năm cái ngày kỷ niệm thường
gặp mưa gió tối trời, ông tiên chỉ vẫn chui được thoát. Năm nay vì trời sáng
trăng cho nên ông ấy bị bắt tại trận. Thế là cái điềm không tốt.
