trước, mới thuận cho hoà. Thiết nghĩ nước thần nghèo, chinh chiến triền
miên, vả lại vừa rồi Tôn Sĩ Nghị kéo quân sang đây thả sức vơ vét khiến tài
vật trong nước nay đã cạn kiệt mà mỗi năm phải kiếm cho ra bốn vạn
lượng vàng đức người nộp cổng thật là quá sức. Trong lúc dân nước thần
chưa an cư lạc nghiệp, người người đói khát mà thần buộc phải vơ vét để
nộp cống cho thượng quốc thử hỏi nhân đạo như Đại Hoàng Để không đau
lòng sao được? Thậm chí, Đại Hoàng Để bắt phải đúc bón người vàng thế
mạng cho Hứa Thế Hành, Thượng Duy Thăng, Trương Triều Long, Sầm
Nghi Đống hàng năm nộp cống thì dân nước thần ắt là phải chết. Còn nếu
không nộp, Đại Hoàng Bé sai tướng sang bắt tội cũng không sống được.
Vậy dân thần xin chọn cái chết nhàn hơn, mau hơn và vinh hơn. Xin Đại
Hoàng Để nghĩ lại mà tha cho tội không nộp cống người vàng".
Đọc xong vua Càn Long tấm tắc khen:
- Ta đã từng ngao du bốn cõi, kết giao hào kiệt mười phương nhưng chưa
từng gặp người nào anh hùng như Nguyễn Huệ cả. Nếu ta không thuận hoà
hoá ra ta là kẻ không biết điều nhân đạo hay sao.
Nói xong vua Càn Long bèn bãi lệ cống người vàng và tự tay viết chiếu
phong Nguyễn Huệ làm An Nam quốc vương.
Vua Quang Trung nhận được chiếu rồi bèn cười nói với Ngô Thì Nhậm và
Trần Văn Kỷ:
- Nay ta hoà được với Mãn Thanh và bỏ lệ cống người vàng mà nước Nam
ta đã gánh chịu suốt ba trăm năm. Ấy là một thắng lợi lớn vậy. Ta đọc sử
nghe rằng đất lưỡng Quảng xưa kia là của nước Nam ta, về sau người Tàu
đuổi người Nam đi mà lấy đất ấy. Điều này có hay chăng?
Kỷ đáp:
- Thưa, đúng là như vậy!
Vua lại hỏi:
- Hai khanh đều là danh sĩ làu thông kinh sử, vậy ta hỏi hai khanh: từ xưa
