- Lúc này trong triều Ngô Thì Nhậm có nói câu "tư tưởng làm Hoàng
thượng." Xét theo lý là khi quân muốn ngang hàng với vua, những xét theo
tin là lời ngày thật của kẻ cầm bút. Xin Hoàng thượng chớ để tâm làm gì.
Vua Quang Trung cười mà nói:
- Cảm ơn khanh đã dùng lời trung thực mà can gián trẫm. Nhưng trẫm đây
há lại chẳng biết rằng kẻ sĩ muốn mệnh danh người nào để hạ bút xuất thần
tất phải hoá thân làm người đó hay sao? Trẫm đời nào lại để tâm vì câu nói
vô tình của Ngô Thì Nhậm chứ!
Trần Văn Kỷ ra về than rằng:
- Ta hãy còn thua Ngô Thì Nhậm một bậc vậy.
Nói về vua Càn Long nhận được biểu của Nam Vương bèn giở ra xem.
Biểu đại ý rằng:
"Từ ngàn xưa đến nay Đại quốc với An Nam đã phân hai nước rõ ràng,
tiếng nói phong tục đều khác, bờ cõi cương vực đã chia. Vậy nên sau khi
đuổi nhà Minh lấy lại nước xong, vua Lê Thái Tổ có viết trong bài Bình
Ngô Đại Cáo rằng: "Từ Đinh, Lê, Lý, Trần bao đời gây nên độc lập. Cùng
Hán, Đường, Tống, Nguyên mỗi bên hùng cứ một phương". Chứng tỏ ý trời
và lòng người đều muốn định phân địa lợi. Nhà Minh vì trên cãi ý trời,
dưới nghịch lòng người mới đem Bắc quân xâm phạm Nam quốc. Đâu
chính đâu tà, thần tôi trộm nghĩ dù không biện luận nhưng anh minh như
Đại Hoàng Để tất đã thấu rõ. Bởi không được thiên thời, địa lợi, nhân hoà
nên nhà Minh mới bại binh ở Nam Quốc. Vua Nam là Lê Thái Tổ thấy nước
mình bé nhỏ sợ nước lớn hiếp đáp mới phải cầu hoà. Nhà Minh nhân cơ
hội ấy muốn việc hai tướng Lương Minh và Liễu Thăng tử trận tại ải Chi
Lăng mà buộc Nam quốc đúc hai người vàng, hàng năm nộp cống để đền
mạng cho hai tướng ấy, mới thuận cho hoà. Ngươi Nam vì bắt đắc dĩ mới
bỏ vàng bạc ra mua sự sống cho mình. Nhưng còn thượng quốc nhận cống
người vàng thì điều phải trái nên suy nghĩ như thế nào? Nay Đại Hoàng đế
lệnh cho thần hàng năm phải nộp cống người vàng theo lệ nhà Lrr thuở
