TÊN CỦA ĐÓA HỒNG - Trang 182

Tôi giở qua những trang Thư mục, và một rừng tựa sách bí ẩn nhảy múa
trước mắt tôi: “Quinti Sereni luận về y học”, “Hiện tượng”, “Sổ tay của Q.
Iulii Hilarionis về nguồn gốc thế gian”, “Sách của Aesopi luận về động vật
tự nhiên”,… (1). Thảo nào các án mạng bí ẩn lại liên quan đến Thư viện.
Đối với những con người tận tụy sách đèn này, Thư viện vừa là thiên đàng
Jerusalem vừa là địa giới nằm trên biên cương giữa Terra incognita (2) và
nấm mồ Hades (3). Họ bị chế ngự bởi những lời hứa hẹn và cấm đoán của
Thư viện. Đời họ gắn với nó, vì nó và có lẽ chống lại nó, âm thầm hy vọng
một ngày nào đó sẽ phá vỡ được các bí mật của nó. Chẳng lạ gì nếu họ đã
liều mạng để thỏa mãn óc hiếu kỳ, hay đã sát nhân để ngăn không cho ai
chiếm được điều tuyệt mật của chính họ.
Sự cám dỗ ắt hẳn phải phát sinh từ lòng kiêu hãnh của giới trí thức. Chính
những kiến thức mà các tu viện đã tích lũy này được sử dụng như một thứ
hàng hóa để trao đổi, là lý do phát sinh lòng kiêu hãnh, là cái cớ để khoe
khoang và gây uy tín. Các hiệp sĩ thì phô trương binh giáp cờ xí, còn các
Tu viện trưởng thì phô trương các bản viết ngời sáng. Giờ đây, khi các
chủng viện đã mất đi cái thế lãnh đạo trong ngành học thì tình trạng còn
điên rồ hơn thế nữa. Các trường dòng, phường hội, thành thị, đại học sao
chép sách còn giỏi hơn chúng tôi, họ còn làm ra sách mới, và đây có lẽ là
nguyên nhân của nhiều nỗi bất hạnh.
Tu viện này có lẽ không bao giờ huênh hoang về sự ưu việt trong việc tạo
ra các nền học thuật. Nhưng có lẽ vì lý do đó mà các tu sĩ không còn hài
lòng với việc sao chép thiêng liêng nữa. Bị thôi thúc bởi khát vọng về điều
tân kỳ, họ cũng muốn viết lên những lời ngợi khen mới lạ về tạo hóa.
Nhưng họ không nhận thức rằng, làm như vậy, họ đang khuyến khích sự
hủy diệt tính ưu việt của mình vì nếu nền học thuật mới mà họ muốn gây
dựng được luân lưu tự do bên ngoài những vòng tường này, thì khi đó sẽ
chẳng còn sự phân biệt giữa nơi thiêng liêng này với một trường dòng hay
một đại học ở đô thị. Ngược lại, nếu vẫn cô lập thì tu viện sẽ duy trì được
uy tín và uy lực toàn vẹn của nó, nó sẽ không bị đồi bại hóa bởi các cuộc
tranh cãi và lòng kiêu ngạo - lòng kiêu ngạo này sẽ khiến thói đời soi mói
mọi điều huyền bí và cao cả của tu viện. Tôi tự nhủ nguyên nhân của sự