vật không có trí khôn, nhưng mà thực quả trời - đấng hoá công tối thiêng
liêng kia - đã phú cho mỗi loài một thứ khí giới riêng để bảo tồn nòi giống.
Mỗi một con vật - không ai bảo mà biết - lại có riêng một thứ lá để dùng
những khi có tật bệnh. Những thứ lá ấy toàn là vị thuốc rất nghiệm, rất hay.
Người Mường tò mò đi theo vết chân khỉ đi hái thuốc, có tìm được một vài
thứ lá ấy. Vì thế nên khoa thuốc Mường có nhiều môn bí hiểm nhưng rất tài
tình.
Nói tóm lại, con mãnh hổ xám kia nhờ được "hiền thê" nó săn sóc cho
khỏi chết. Cũng là bởi số nó chưa đến ngày đoạn tuyệt, hoá nên quỷ thần
xui khiến vợ nó không thè lưỡi liếm vào những vết thương của nó, nếu
không tất nó bị gai lưỡi làm cho thối gia thối thịt mà thiệt thân, không tài gì
cứu chữa được nữa. Con hổ xám phải nằm dưỡng bệnh trong hang mất hơn
năm tháng. Qua khỏi cơn hoạn nạn, nó lại khoẻ mạnh như thường, nhưng
nó đâm ra tàn ác không biết thế nào mà kể. Trong lòng nó đeo sẵn một mối
thù rất lớn với loài người, mối thù ấy chưa trả được nên tính khí nó sinh ra
hung hăng nóng nảy. Vả lại, nay nó đã hoá nên một con vật tàn tật, sống
không có sinh thú nữa; bản năng của nó không được trăm phần thoả mãn;
khiến vì thế nó thay đổi hẳn cách ăn ở, sinh ra khó tính, dữ dộ, ác nghiệt,
hơn xưa nhiều. Thậm chí, vợ nó, nó cũng cấu xé, cắn rứt, đánh cho một trận
nên thân rồi bỏ hẳn, không nghĩ đến ân tình cũ và tấm lòng hy sinh đáng
quý của con vợ ấy trong khi nó còn bị điêu đứng khổ sở suý nữa phải đi
đời. Nó không nghĩ gì cả, nó quên hết, bây giờ nó dã man, bội bạc đến cực
điểm rồi. Thì nào có sự gì lạ! Nó là một con vật còn sống, còn khoẻ mạnh,
nhưng đối với con cái, nó vô dụng đứt đi rồi. Nó không thể vừa lòng vợ nó
được nữa, bởi lẽ nó không đủ tư cách làm cho vợ nó được thoả nguyện bản
năng. Thế tất con hổ cái phải đi lùng đực để bù vào chỗ khuyết điểm trong
đời. Thần hổ xám biết mười mươi mình là phế vật, nhưng cũng vẫn ghen,
vẫn tức, vẫn không bằng lòng cho vợ có ngoại tình. Gia dĩ tính nó đã đổi
khác hẳn sau trận đòn thập tử nhất sinh; nó không nể nang vợ gì nữa, chỉ
nghe tiếng gọi của sự tức giận, ghen ghét, nó nhảy chồm lên đánh đuổi
nhân tình vợ nó, và, sau khi con vật kia trốn chạy, nó quay vào xông vồ lấy
