mồi ở đâu đây. Thế là chúng sủa ầm vang, gọi nhau rượt đuổi theo con hươu
vàng đốm đen. Một đàn chó, năm mươi con, lao theo con hươu khốn khổ
đang hoảng hốt chạy. Hươu ra sức chạy, chó ráo riết đuổi. Và cuối cùng, chó
đã bổ vây quanh hươu. Con hươu đứng giữa bầy chó nhâu nhâu sủa vang,
nước mắt trào ra. Nó muốn kêu lên với bầy chó hung hãn rằng: “Ta là
Actéon... Actéon đây, người chủ quý mến của chúng mày đây...” Nhưng
không được, đàn chó lao vào con hươu cắn xé. Con hươu Actéon ngã vật
xuống đất. Trong đôi mắt nó vào phút giây cuối cùng ấy vẫn đọng giữ một
nỗi kinh hoàng, oan ức và vẻ tha thiết cầu xin. Lũ chó và những bạn săn của
Actéon vẫn thấy ánh mắt ấy ở những con mồi bị hại. Chẳng ai quan tâm đến
ánh mắt ấy làm gì. Và con hươu đã nhắm mắt lìa đời vì tội đã xúc phạm đến
nữ thần Artémis, tội một người trần thế đầu tiên và duy nhất đã được chiêm
ngưỡng vẻ đẹp thần thánh, tuyệt diệu của vị nữ thần Trinh tiết.
***
Những nhà thần thoại học, tôn giáo học cho chúng ta biết, câu
chuyện trên đây phản ánh một hình thức tôn giáo nguyên thủy: Sự kiêng kị
giới tính.
Nhưng người Hy Lạp không chỉ thờ phụng nữ thần Artémis như vị
thần săn bắn hoặc một người bảo hộ cho nghề săn bắn. Nếu kể từ nguồn gốc
xa xưa thì Artémis là nữ thần bảo hộ cho muông thú trong rừng rồi sau mới
chuyển thành vị nữ thần Săn bắn và tiếp chuyển thành nữ thần của Cỏ cây
hoa lá. Từ đó, Artémis được coi là nữ thần của sự phì nhiêu, cây sai quả, lúa
được mùa. Và đã như thế thì đồng thời là nữ thần bảo hộ cho sự sinh nở, cho
hạnh phúc gia đình, trẻ sơ sinh. Rồi lại kiêm luôn cả chức năng nữ thần Mặt
trăng, nữ thần Phù thủy, Ma quái-Hécate, tuy nhiên, dù Artémis có được sáp
nhập thêm vào nhiều chức năng mới, và trong quá trình phát triển của lịch
sử-xã hội Hy Lạp, Artémis có được mang thêm những biệt danh mới như
Artémis Tauropolos, Artémis Orthia... thì biểu trưng phổ biến, tiêu biểu nhất
về Artémis vẫn là một nữ thần Săn bắn và một nàng Trinh nữ Xạ thủ.
Ngày nay trong văn học các nước phương Tây, Artémis hoặc Diane
là một biểu tượng chỉ người thiếu nữ xinh đẹp nhưng kiêu kỳ, người thiếu nữ
xinh đẹp nhưng ở chốn “thâm nghiêm kín cổng cao tường”, tính nết kênh
kiệu.
