trước, sau chỉ trả lời có thế... cụ cứ trả lời thế cho con nhờ.
Hermès dặn lại cụ già một lần nữa trước khi dắt bò đi. Hám lợi, cụ
già Battos ưng thuận. Hermès dẫn bò đi. Đi được một quãng khá xa, vị thần
quỉ quái tinh ma này thấy cần phải thử lại ông cụ già, xem cụ có thật tôn
trọng lời hứa với mình không, có là người trung thực không. Hermès đưa
đàn bò vào bên kia rừng giấu rồi thay hình đổi dạng, cải trang thành một
khách bộ hành đứng tuổi. Và vị khách bộ hành này với dáng vẻ mệt mỏi và
bỡ ngỡ đi tới chỗ cụ già Battos.
Anh ta cất tiếng hỏi:
- Cụ già kính mến ơi! Cụ làm ruộng gần bên đường dây, cụ làm ơn
bảo giúp cháu: có một chú bé nào lùa đàn bò ấy đi qua đây không? Cụ ơi! Cụ
chỉ cho cháu biết đàn bò đi nẻo nào thì cháu chẳng bao giờ quên ơn cụ đâu.
Cháu sẽ biếu cụ một con bò đực và một con bò cái, một đôi bò thật đẹp
không thể chê trách chỗ nào được. Ông già Battos phân vân một lát. Ông
tính toán: mình mà được một đôi bò nữa thì bà lão nhà mình sung sướng hết
chỗ nói. Gia đình mình đỡ vất vả biết bao. Tính toán như thế nên ông già sẵn
sàng nuốt lời hứa, bội ước với thần Hermès:
- Có, ta có thấy, anh cứ đưa cho ta đôi bò ta sẽ chỉ cho.
Và Battos đã chỉ đường cho người khách bộ hành. Hermès tức giận
ông già vô cùng. Thần quát lên:
- Lão già khốn kiếp này! Mi tưởng rằng mi có thể lừa đảo được cả
Hermès con của đấng phụ vương Zeus chăng? Ta sẽ cho mi biết cái thói lá
mặt lá trái phải trả giá như thế nào!
Nói đoạn Hermès biến cụ già Battos thành một tảng đá, một tảng đá
bên đường nhưng câm tịt, câm như đá
để làm gương cho người đời.
Hermès tiếp tục lùa đàn bò đi. Thần Apollon lúc này cũng chưa hay
biết gì. Tới Pylos, Hermès giết hai con bò để tế các vị thần Olympe. Sau khi
xóa hết mọi vết tích rồi giấu kỹ lũ bò ăn trộm được vào trong một cái hang
sâu, chú bé Hermès lại trở về với cái hang của mình ở Arcadie. Vừa tới cửa
hang, Hermès bắt gặp ngay một con rùa ở giữa lối đi. Chú liền nảy ra một ý
nghĩ: làm một cái đàn. Thế là Hermès bắt con rùa, lột lấy mai rồi đem ruột
của con bò căng lên trên cái mai đó (có chuyện kể gân bò). Cây đàn lia ra
đời. Xong xuôi, Hermès bèn lặng lẽ chui luồn vào đống tã lót nằm, nằm im
thin thít ở trong nôi ra vẻ như không có chuyện gì xảy ra.
Apollon đến lúc này mới biết bị mất bò. Thần đi tìm ngược xuôi, sớm
tối khắp đồng trên bãi dưới mà chẳng thấy tăm hơi. Cuối cùng có một con
