Nhưng linh hồn Hyacinthos đã bay về vương quốc của thần Hadès
chẳng hề biết đến những giọt nước mắt đau xót của Apollon đang lã chã tuôn
rơi xuống khuôn mặt xinh đẹp của mình. Thần Apollon nâng chiếc đầu đẫm
máu của người bạn thân thiết của mình đặt xuống đất. Quỳ bên thi hài
Hyacinthos, thần vuốt mớ tóc quăn đẫm máu cho khỏi xòa xuống, che phủ
mất vầng trán đẹp đẽ của bạn, và thần cất tiếng nói những lời thiêng liêng
sau đây:
- Hỡi Hyacinthos! Chàng trai thân thiết và xinh đẹp của ta! Người sẽ
sống mãi trong trái tim ta. Trái tim của ta sẽ ghi nhớ mãi mãi hình ảnh của
người.
Kỳ lạ thay, những lời nói thiêng liêng đó vừa dứt thì từ vùng máu đỏ
của Hyacinthos mọc lên một bông hoa đỏ thắm, hương thơm ngào ngạt. Đó
là hoa hyacinthos (tiếng Pháp: hyacinthe) mà ngày nay chúng ta dịch là hoa
dạ lan hương. Người Hy Lạp xưa kia cho rằng nhìn trên cánh hoa dạ lan
hương ta có thể thấy được chữ “ai” theo tiếng Hy Lạp là “đau khổ” hoặc
“than ôi!” Có chuyện kể, không phải Zéphyr ghen tị gây ra cái chết của
Hyacinthos mà là do thần Apollon ném đĩa bay chệch, rơi vào đầu người bạn
của mình. Cũng có chuyện kể, không phải từ vũng máu mọc lên bông hoa
mà từ thi hài Hyacinthos.
Truyền thuyết này theo các nhà nghiên cứu thuộc về một thời kỳ tối
cổ, trước khi có những vị thần của thế giới Olympe. Đó là thời kỳ của những
vị thần tiền Hy Lạp, thần của các loài cây cỏ. Sau này các vị thần đó được
gắn liền với việc thờ cúng Apollon và tiếp theo, vào một thời kỳ muộn hơn,
vị thần cây cỏ biến thành một chàng trai xinh đẹp để rồi được thần thánh yêu
mến, để rồi chết đi biến thành cây thành hoa. Truyền thuyết về Hyacinthos
rất có thể chỉ là một biến dạng của huyền thoại về cái chết và sự tái sinh của
thần thánh tượng trưng cho sự hồi sinh, tươi tắn trở lại của thiên nhiên sau
giấc ngủ dài mùa đông. Môtíp người biến thành cây cỏ không phải là một
môtíp xa lạ trong gia tài thần thoại Hy Lạp. Chúng ta đã thấy trong các
chuyện về nàng Daphné, chàng Adonis, Narcisse... Lại cũng có một số nhà
nghiên cứu cho rằng những chuyện có môtíp người chết biến thành cây cỏ
vốn có một nguồn gốc tối cổ gắn liền với tục giết người để hiến tế cho thần
thánh, và trong lễ hiến tế này người ta tưới máu của người bị hy sinh xuống
đất với hy vọng làm cho đất đai được phì nhiêu mùa màng được bội thu.
Tục thờ cúng Hyacinthos xưa kia mỗi năm hành lễ một lần, kéo dài
khoảng ba ngày. Trung tâm của tín ngưỡng này, hội lễ này là đô thành
Amyclai, thờ thần Apollon và Hyacinthos.
