Hứa Tiếu Thiên
Thanh Cung Mười Ba Triều
Dịch giả: Nguyễn Hữu Lương
Hồi 172
CÁCH MẠNG DÂN CHỦ TRUNG HOA
Lại nói nhà Thanh trải qua loạn Quyền phỉ, rồi Bát quốc Liên quân dày
xéo Bắc Kinh, thêm vào đấy những bồi khoản về chiến phí, từ đó về sau
xem ra nhụt hẳn nhuệ khí, mất hãn bộ mặt kiêu bạc như trước. Nhưng ở
đời, phần nhiều cứ đến hồi đốn mạt, thì việc trước chưa qua, việc sau đã
tiếp.
Thực tế, những miền như Hà Nam, Quảng Đông, các đảng cách mạng đang
nổi lên như nấm chống lại nhà Thanh. Những đảng cách mạng đó có từ đâu
vậy? Ngay từ khi Khang Hữu Vy và Lương Khải Siêu cùng vua Thanh thi
hành tân chính thì những đảng này đã được phát động rồi.
Tại Quảng Đông, hồi đó có một tổ chức gọi là Hưng Trung hội, vị thủ lĩnh
tên là Tôn Văn, tự là Dật Tiên. Văn người huyện Hương Sơn, tỉnh Quảng
Đông, tất nghiệp trường Trung Tây Y học hiệu. Văn cũng đã từng là giáo sĩ
đạo Thiên Chúa.
Như thế Văn vừa là y sĩ vừa là giáo sĩ. Về sau, Văn chuyên dùng nghề
thuốc Tây chữa bệnh, đến đâu Văn cũng tuyên truyền cách mạng. Người tin
theo Văn hồi đó đông lắm. Ấy cũng vì vậy nên triều đình nhà Thanh mới
được mật báo, và từ đó theo dõi hành động của Văn.
Tổ chức thành Trung Hưng hội, Tôn Văn thấy hội viên của hội mình càng
ngày càng đông. Bọn mật thám nhà Thanh ở Quảng Đông cũng được lệnh
theo dõi Văn, và cuối cùng bắt Văn, bảo Văn kết hội lập đảng, giải tới nha
môn của Tổng đốc Lưỡng Quảng.
