Lí Tĩnh đáp: “Xưa Phù Kiên thống soái trăm vạn binh mã mà thua trận ở
sông Phì là vì binh chỉ biết kết hợp lại mà không biết phân ra.
Còn như Ngô Hán đánh Công Tôn Thuật, cùng phò tướng là Lưu Thượng
chia quân đóng đồn cách nhau 20 dặm. Khi Công Tôn Thuật đem binh đến
đánh Ngô Hán, thì Lưu Thượng cũng xuất quân hợp kích, phá tan binh địch, là
nhờ binh tuy phá mà biết hợp".
Thái Tông nói: "Khi phân, không phân thành my quân (quân bị bỏ buộc,
không được tự do). Khi tụ không tụ thành cô lữ (quân bị cô độc, lẻ loi)”.
Thái Tông nói: "Nhưng Phù Kiên lúc đầu được Vương Mãnh là người biết
dụng binh, nên chiếm được Trung Nguyên. Đến khi Vương Mãnh mất, thì
Kiên cô độc nên bị thua. Như thế gọi là my quân.
Còn Ngô Hán được Quang Vũ trọng dụng, việc binh không đặt ở nơi xa xôi
nên Ngô Hán bình được đất Thục. Như thế gọi là không rơi vào tình trạng cô
độc. Những sự tích thắng bại này đủ để làm gương cho muôn đời".
Thái Tông nói: "Trẫm xem nghìn chương vạn cú cũng không ngoải một câu
là dùng nhiều phương kế để lừa địch".
Lí Tĩnh suy nghĩ hồi lâu rồi đáp: "Thật đúng như lời thánh thượng nói. Phàm
việc dùng binh nếu địch không bị mắc mưu thì làm sao quân ta có thể thắng
được?"
Ví dụ như đánh cờ, hai người đều ngang nhau mà đi lầm một nước thì không
thể cứu được. Xưa nay việc thắng bại đều do sư nhầm lẫn, huống hồ có nhiều
sự sai lầm.
Thái Tông hỏi: "Công và thủ, hai việc này thực ra cũng chỉ là một phép
chăng?”.
Tôn Tử nói: Kẻ giỏi công thì địch không biết đâu mà thủ. Người khéo thủ
thì địch không biết đâu mà công". Tức là không nói đến trường hợp địch đến
đánh ta thì ta cũng đánh lại họ, hay ta cố thủ thì địch cũng phòng thủ.
Hai bên đều áp dụng chung một phép thì làm thế nào?"
Lí Tĩnh đáp: "Đời trước những người cùng tiến công hay cùng thế thủ như
thế rất nhiều. Họ đều nói thế thủ thì yếu kém, tiến công thì có thừa, cho rằng
yếu kém là yếu mà thừa là mạnh. Đấy là vì không biết cách công thủ.
Thần xem Tôn Tử có viết: “Không thể thắng được thì thủ, có thể thắng được
thì công”. Nghĩa là khi chưa thắng được địch thì hãy tạm thủ, đợi đến lúc có
