Lấy nút nút gió, chắn ngòi lại thăm
Trước vào thuốc nạp một lần,
Sau vào đạn nạp là xong ba chày.
Tiếng thứ ba lay ngòi dỗ thuốc,
Rồi lấy vung đậy lên.
Tiếng thứ tư cầm cò thổi lửa,
Vung liền giở ra.
Thứ năm hai tiếng liền hòa bắn đi.
Thể lệ định phân số hộc phương thuốc súng.
Trong 100 cân cần dùng diêm tiêu 75 cân 10 lạng, lưu hoàng 11 cân 4 lạng,
than 13 cân 2 lạng. giã chày nước 5 ngày đêm, thành thuốc 94 cân 11 lạng, trừ
ngoài phi hao mất 5 cân 5 lạng. Giã bộ 6 ngày, thành thuốc 94 cân 8 lạng, trừ
phi hao 5 cân 8 lạng. Thí nghiệm cho đúng thức hạng lớn 3 độ; hạng vừa 4 độ;
hạng nhỏ 5 độ. Năm Tự Đức thứ 12 Binh bộ tâu xin 3 độ phải được 5 độ, 4 độ
phải được 6 độ, 5 độ phải được 7 độ. Giã bộ 6 ngày, đổi làm 7 ngày. Kính vâng
đã được chuẩn cho tại án.
Lại tra xét đến cách chế tạo ống phun lửa. Một ống cần dùng diêm tiêu 9
lạng 3 tiền 3 phân 4 ly, lưu hoàng 2 lạng 6 tiền 6 phân 6 ly. Than 1 lạng. Đến
như thuốc đạn và phi hao thì không có định lệ. Mỗi một ống cần dùng 3 tờ giấy
định, 5 sợi mây, 1 tờ giấy đại chia làm sáu ống, để trang thuốc ngòi, 1 tờ giấy
trung làm ngòi, chia làm hai ống để bọc thuốc ngòi, giấy bản nhỏ 4 tờ để bọc
ngoài ống, gạo trắng một bát để nấu hồ, phất giấy bọc 130 ống. Mỗi một ống
đạn 5 lạng 9 phân, thuốc bắn 1 lạng 3 tiền 7 phân, thuốc phun 6 lạng 5 tiền 4
phân.
Thuốc ngòi: Diêm tiêu 1 lạng 2 tiền 5 phân, lưu hoàng 3 tiền 5 phân, than 3
phân.
_____________________________
1. Tua noi: Tiếng xưa nghĩa là nên theo.
IX –
Hiệu lệnh
Nghiêm. Hiệu lệnh mỗi khi phát ra, ba quân run sợ. Nghe trống thì tiến
lên; nghe chiêng thì dừng lại; nghe súng thì đứng dậy; nghe kiểng thì đi
