ăn; nghe thanh la thì hăng lên; vẫy cờ thì chạy; mưa không tránh vào nhà;
nóng không cởi áo giáp; nhọc không được bỏ khí giới; thấy khó không lùi;
gặp lợi không lấy; hãm thành không giết càn; có công không được khoe
khoang; đi nhanh không nghe tiếng; địch xung mà không động; địch chấn
mà không kinh; bị úp mà không chạy; bị cắt mà không chia. Thế mới là
nghiêm.
Tài miệng lưỡi. Thánh hiền lấy không có tài miệng lưỡi mà miễn lỗi.
Binh pháp lại lấy tài miệng lưỡi làm có công. Cho nên người giỏi dùng
binh lừa dối cũng làm, phải trái dùng tài, có khi phạm đến việc trời, có khi
phạm đến tục cấm, có khi giả làm quỷ thần, có khi thác làm mộng mị, có
khi đưa vật kì quái, có khi đặt lời sấm dao
1
, cử động mỗi khi mỗi khác,
tiếng nói tùy lúc trái nhau, cổ lệ lòng quân, đập tan khí giặc, khiến người
không thể lường được; khi thì cấm làm càn, rồi lại dùng làm càn, bởi vì lời
nói càn dối, về việc chính đáng thì không đủ cậy, mà về sự giả thác thì lại
có thừa.
Con gái. Đại tướng đời xưa, đôi khi có nhờ con gái. Gái dùng về văn để
cho giặc vui thích chơi đùa; gái dùng về võ để tiến đánh, ruổi xe, giải nguy,
gỡ nạn, dùng cơ ứng biến, đều có lợi cả.
Văn. Võ cố nhiên chỉ bàn về dũng. Nhưng tờ văn tờ hịch, có khi nhân
một lời mà nước phục quân hàng. Sĩ tốt có hơi biết chữ thì cưỡi ngựa
ngâm thơ, đi đường hát lái. Điều lệ cấm lệnh, khi rỗi thì khiến học tập cho
quen, hiểu rõ được nghĩa, làm nhà binh quân tử sư nho
2
thì cũng không
hại gì.
______________________________
1. Lời ca dao đồng dao có điềm tốt xấu về tương lai.
2. Nghĩa là người quân nhân mà biết chữ thông văn thì cũng không hại gì.
Người ta do lòng mà định lời nói, định lời nói để phát ra lệnh. Cho nên cần
phải cổ vũ lòng hùng dũng, nói ra lời cứng rắn, mài sắc lòng sắt đá, nghiêm giữ
khí phong sương, phát ra hiệu lệnh, nêu rõ phép quân.
Trước 3 ngày treo lệnh ở cửa quân(Treo mệnh lệnh trước 3 ngày rồi mới thi
hành, để cho mọi người đều biết), sai quân chính đánh mảnh gỗ đi tuyên bố ở
trong sáu quân. Ai phạm lệnh thì sai quân chính theo lệnh tập họp quân nhân,
rồi sau mới hành hình, khiến cho sáu quân đều biết cả.
