Hình 7. Thuyền liên hoàn
Vòng là hai cái khuyên sắt đóng vào phần trước và phần sau, dùng móc móc
lại với nhau. Khi thuyền đụng vào thuyền giặc thì móc buông ra, để cho phần
sau trở về bản trại.
Bè gỗ. Đốt thuyền địch chẳng gì bằng lửa, phá thuyền địch chẳng gì
bằng súng, nhưng súng lớn dùng ở trên thuyền sợ chưa hại được người
mà đã hại mình trước, súng miệng to bằng miệng bát trở lên thì không
dám bắn. Nay nên chế bè gỗ, không kể bao nhiêu cỗ. Dùng gỗ đều đặn, dọc
ngang bằng nhau, gió không thể lật, nước không thể chìm, trên đặt giá gỗ
rất bền chắc, lượng tính cao hơn thuyền địch, để ở chỗ hiểm mà bằng
phẳng như ở mặt thành, dưới đóng cọc gỗ để ghi dấu, dùng súng nhắm
đường giặc đến mà bắn, tính chỗ bắn đến là bao nhiêu bước cũng đóng
cọc để ghi dấu. Thuyền chiến phải ở sau bè ngoài 50 bước để phòng. Trên
bè phải dùng chăn bông che ở đằng trước. Đun cả 20, 30 cỗ bè bày hàng
chữ nhất, thuyền giặc trông xa, không khác gì bức tường thành, không
lường được hư thực. Rình xem thuyền giặc hễ sắp vào trong chỗ ván nổi
đánh dấu cọc của ta thì bấy giờ bỏ chăn bông rớt xuống, người bên thuyền
chạy sang giữ bè cho ngay lại, rồi dùng các thứ súng nhắm chỗ giặc mà lần
lượt bắn. cứ 2, 3 cái bè bắn một loạt. Thuyền giặc không thể không bị
thương. Có thể chống được, có thể giữ được, đó là phép thủy chiến phải
cần.
Sắc cờ. Mỗi thuyền có một lá cờ to, đều dùng vải đen, một là để tiện
thấy ở xa, hai là để hợp với tính nước. Lại dùng vải trắng lấy một chữ của
