Sách Thúy vi bắc chính lục:
Phép cấm lội ở sông hồ, không phải một cách mà đủ đâu. Sợ nông mà quân
bộ kỵ có thể lội được, thì ta dùng sắt cong làm móc, buộc vào dây để kéo, gọi
là tu câu
1
đụng phải là bị tử thương; dùng sắt thẳng để làm chông cắm ở dưới
nước, gọi là thiệp châm
2
, đi qua đụng phải hẳn bị tàn diệt; bện tre làm dây mà
kết gai vào, gọi là thủy mao vị
3
, để dùi vào da thịt của người lội qua; chắn nước
bằng cái trục cắm đinh sắt vào, gọi là thủy phát lê
4
, để đâm vào đùi vế người
lính thủy; đan tre làm nơm cắm ở nơi bùn lầy, gọi là dịch thuyên
5
, để làm đau
bàn chân những người lội nước; chôn gỗ làm cựa đặt ở chỗ cát nông, gọi là kê
cự
6
, để đâm vào gót chân người ta. Phàm sáu cách ấy dù có thác ghềnh, giặc
cũng không có thể lội vào bờ cõi ta được! Sợ nước sâu mà thuyền lái có thể
sang, thì ta cắm móc sắt ở trên phao nổi, gọi là phù câu
7
, gặp thuyền giặc thì
đâm vào đáy có thể làm cho chìm; quăng chạc và lưới ở giữa dòng sông gọi là
cự lỗ
8
, gặp thuyền giặc thì có thể quấn lầy mái chèo, hay là lấy bông xơ, lấy
rơm rạ để cho quấn vào bánh lái thuyền, như thế thì chèo lái cũng khó; cắt dây
leo, cắt dây mây mà bỏ cho thuyền giặc vướng không chèo được; bằng như thế
nước chảy mạnh, thì dựng những cây sắc nhọn, khiến cho thuyền giặc không
đục cũng vỡ; thế nước êm nhẹ, thì dựng dùi gối cong
9
, mà khiến ván thuyền
không dùi cũng thủng; đặt dây kéo ở đáy nước, khiến thuyền giặc gặp phải thì
thước tấc không thể dời đi, nhà binh gọi là thần kéo; thả dây ở nơi nước xoáy,
khiến thuyền giặc qua đó bị vướng mà xoay chuyển nghìn vòng, nhà binh gọi
là quỷ xoay. Phàm mười điều ấy, dù có thuyền ghe, giặc khó có thể đổ bộ lên
bờ bến ta được. Sợ quân giặc có chum nổi phao nổi để đánh úp bờ bến ta, thì ta
chế tre chế gỗ ở nơi ghềnh thác khiến giặc không thể dùng được. Sợ giặc làm
cầu bay cầu phao để vượt đường sông của ta, thì ta tạo bài lửa, bè húc ở giữa
dòng nước xiết khiến giặc không thể thi hành được. Sợ giặc buộc lau bó lách
để sang sông, thì ta chặt gỗ làm “tra thủ mộc”
10
, dùi gỗ làm “tạo dác mộc”
11
đặt
ở chỗ sang nửa chừng, mà khiến cho vật giặc dùng không thể đi được. Sợ nó
lần dây kết sào để sang thì ta ngáng gỗ để ngăn sông, kết gỗ để triệt sông, đặt
vào lúc chưa sang, để khiến khí cụ của nó không thể đến được. Sợ bờ ta dễ lên
thì ta dựng “phục ngưu giao mã”
12
khiến thuyền giặc gần bờ mà không thể
bước xuống được. Sợ ngòi hào của ta dễ thông, thì ta đóng cọc ngầm, khiến
