Sách Tôn tử:
Phàm hỏa công có 5 phép: một là đốt người; hai là đối lương chứa; ba là đốt
xe cộ; bốn là đốt kho tàng; năm là đốt đội ngũ.
Dùng lửa phải có cái để nhàn; đốt lửa phải có sẵn chỗ; phát lửa có thời; nổi
lửa có ngày. Thời là ở trời khô ráo; ngày là lúc mặt trăng ở phần sao Cơ sao
Bích sao Dục sao Chẩn. Phàm gặp bốn sao ấy là ngày nổi gió. Phàm hỏa công
thì phải nhân năm cách đốt ấy mà biến đổi để ứng tiếp. Lửa phát ở trong thì
sớm ứng ngoài; khi lửa cháy mà thấy quân cứ yên tĩnh thì đợi mà không đánh.
Hết sức của lửa, có nên theo thì theo, không nên theo thì thôi. Lửa có khi phát
ở ngoài, không chờ ở trong, theo thời mà đốt. Lửa đốt ở trên gió không đốt ở
dưới gió. Ban ngày thì gió lâu, ban đêm thì gió đứng. Phàm quân phải biết cái
biến của năm cách đốt, lấy số
1
mà giữ. Cho nên lấy lửa giúp việc đánh thì rõ
ràng thắng, lấy nước giúp việc đánh thì mạnh.
Nước có thể tuyệt, nhưng không thể đoạt được. Phàm chiến thắng công thủ
mà không xét định công lao là sự chẳng lành, gọi là “công cốc”. Cho liên minh
chúa phải nghĩ, lương tướng phải làm. Không lợi thì không động, không được
thì không dùng, không nguy thì không chiến. Chúa không nên vì giận mà dấy
quân, tướng không nên vì tức mà đánh trận. Hợp với lợi thì động, không hợp
với lợi thì thôi. Giận có thể lại mừng; tức có thể lại vui; nước mất thì không thể
lại còn; người chết thì không thể lại sống. Cho nên nói minh chúa phải cẩn
thận, lương tướng phải răn dè. Đó là đạo yên nước vẹn quân vậy
2
.
*
* *
Sách Bảo giám:
Không vào hang cọp thì không bắt được cọp con. Nhưng bây giờ chỉ có cách
là nhân đêm tối mà dùng lửa để đánh giặc; khiến giặc không biết quân ta nhiều
ít thế nào, ắt phải cả sợ, quân có thể bị giết hết vậy. Diệt được giặc ấy thì nước
Thiện-thiện vỡ mật, uy nhà Hán có thể tự dựng
3
.
Binh sĩ ở ngoài cửa ải, vốn không phải là con hiền cháu thảo, đều vì có tội
lỗi mà điều bổ ra chốn biên đồn, mà người Nam Di thì mang lòng chim muông,
khó nuôi dễ bại. Nay ngươi chỉ nên khiêm cấm, nhưng nước trong thì không có
cá lớn, chính nghiêm thì không có bình hòa, nên rộng rãi mà tha lỗi nhỏ, nắm
lắy đại cương mà thôi.
