với thành; địch bị hiếp cả trước và sau thì phải cướp lương cướp củi, khốn lâu
phải thua.
Đất là để nuôi dân, thành là để giữ đất. Chăm làm ruộng thì dân không đói,
chăm giữ thành thì đất không nguy, chăm đánh thì thành không bị vây. Trung
quân và tả hữu tiền hậu các quân đều có phần đất, bốn bên làm tường, không
cho đi thông qua lại. Tướng có phần đất, súy có phần đất, bá có phần đất, đều
phải đào hào đắp thành mà phải nêu rõ hiệu lệnh của trại, khiến không có đủ
trăm người thì không được đi qua; không có đủ một trăm người mà vào, thì bá
phải giết đi, bá không giết thì bị đồng tội. Trong quân đường ngang đường dọc,
cứ một trăm hai mươi bước thì lập một cái trụ, tính số người và đất mà đặt trụ
trông nhau, cấm giao thông riêng, không có tiết phù của tướng lại thì không
được đi thông. Những người kiếm củi lấy cỏ chăn trâu đều phải đi thành hàng
ngũ, không thành hàng ngũ thì không được đi qua. Lại thuộc không có tiết
quân sĩ không có ngũ mà đi ngang cửa là giết, đi quá phần đất là giết. Cho nên
trong không có người can phạm lệnh cấm và ngoài không bắt được kẻ gian.
Phép giữ đất, lấy tráng nam ở trong thành làm một quân, tráng nữ làm một
quân, người già yếu làm một quân. Ba quân không cho được gặp nhau. Vì
tráng nam mà gặp tráng nữ thì phí sức mà sinh ra lòng gian, chí phân tán mà
sức không chuyên, cường tráng mà gặp già yếu thì người già làm cho người trẻ
buồn, người yếu làm cho người mạnh thương, buồn thương ở lòng thì khiến
người dõng sinh lo, người tráng không đánh. Cho nên người khéo giữ thì địch
không biết đánh vào đâu. Người thủ bị không thể không cẩn thận. Người khéo
giữ thì như cái vòng, khiến địch không có chỗ nào hở mà lẻn vào được. Phàm
người ta giữ thân thể mà huyết mạch qua lại lưu thông cả tứ chi thì được yên
khỏe. Nếu có một mạch không chạy, một khí không thông, thì chưa có ai là
không bị bệnh. Thế nên người dùng binh giỏi, tuy quân đóng bốn mặt, nhưng
khi cấp nạn thì đầu đuôi vẫn ứng được với nhau không cùng. Thế mới là diệu.
Đất ở một phương, ở trong một cõi, ở khoảng một thành, chia quân mà giữ.
Đất trọng yếu thì phải đóng nhiều quân; không thì phải lường tính số người
nhiều ít, quân lính mạnh yếu; quân bộ quân kỵ, trừ nơi trung dinh của đại
tướng ra, ngoài đều chia đất đóng riêng. Thế thì những nơi phòng ngừa không
bỏ trống. Địch đến đánh úp, bốn mặt đều biết cả, lúc gấp thì phải đem quân
trung dinh tới đánh, chứ các dinh khác thì không thể giảm bớt, vì sợ địch đánh
