Hình 62. Cây nại hà
Nghiêm cửa thành. Các cửa nếu dùng đá xây kín hay dùng đất lấp đi thì
có thể phòng sự bất trắc. Nhưng quân ta còn phải ra đánh, sợ cản trở lối
ra vào, cho nên chỉ đục năm lỗ ở cánh cửa vừa ngang ngực, dùng năm
cung nỏ mà giữ thì giặc không dám tới gần.
Đặt cửa xuyên. Trong thành, đầu cửa đường mã đạo ở hai bên phải xây
tường bền chắc, thẳng tiếp với các nhà phố, dưới tường để cửa cho tiện
nhân dân ra vào. Cách cửa thành 1 trượng, đào 1 đường hố, rộng 5 thước,
sâu 1 trượng, dài thông tới hai bên đường phố, dùng mũi thương sắt nhọn
dài 1 thước đóng lên trên ván, để đầy đáy hố; bên hố thì đóng cọc nhỏ lấy
dây gai ràng qua ràng lại, trên trải chiếu, trên chiếu đổ đất, cốt cho bằng
mặt đất để không ai nhận biết được. Đợi khi đánh thành cửa mở, tự nhiên
có kẻ tranh tiến vào, nếu rơi xuống hầm thì trên thành lấy đá ném loạn
xuống, hẳn có người chết, như thế thì họ không dám tiến nữa. Nhân dân
nếu cần đi lại thì ở hai đầu đường hầm đặt ba tấm ván liền nhau, làm lan
can để vịn, sợ xảy chân một cái thì rơi xuống, không thể sống được.
Chuẩn bị tạp vật. Những vật dùng về hỏa khí như diêm tiêu, lưu hoàng,
chì, sắt, quan hệ không nhỏ, không thể bỏ cho giặc dùng được. Những
khách bán và phường đúc phần nhiều ở ngoài thành. Nên trước tra xét tên
họ nhà hàng và phường đúc, hễ có báo động thì cho giáp bảo địa phương
ấy áp đòi diêm tiêu, lưu hoàng, tiền kẽm và các đồ sắt khuân chuyển vào
