những tay bắn giỏi bắn quen nhân tiện mà bắn, cốt sao cho trúng giết
được 1, 2 tên giặc, thì bọn khác tất phải rút lui. Chúng không biết quân ta
hay dở hư thực thế nào. Không nên bắn loạn mà hết tên thuốc. Nếu bốn
mặt thang mây vây đánh, thì nên gom sức đều chống, không nên câu nệ.
Ném gạch đá. Trên thành xếp nhiều gạch đá. Rất kiêng khi giặc còn ở
ngoài 10 thước phóng càn tên đạn và hỏa khí, đã không trúng giặc lại tốn
thực dụng. Đại khái khí cụ giữ thành đều dùng ở trong 10 thước, phải
thấy rõ ràng thì mới đích đáng: Người ta thường nói: giữ một dặm không
bằng giữ một trượng, giữ một trượng không bằng giữ một thước. Càng xa
càng uổng công, càng gần càng đắc lực. Vì là cái mục đích giữ thành là chỉ
sợ giặc lên thành, mà phép chống giặc là chỉ ngăn giặc lên thành, đánh xa
lại không trúng, lại phí sức, lại tốn đồ dùng thì làm gì?
Nấu cứt người. Nấu phân người đến sôi, đựng vào lọ nhỏ mỏng, dùng lá
tre đút nút khiến sao đến khi ném thì lọ vỡ cứt tung, chạm vào thịt người
thì bỏng đau đến chết.
Quý ngủ ngày. Quân chiến đấu không ngủ thì sợ quân giặc nhân đêm
khuya lúc mệt lẻn vào, nên ban ngày phải chia ban luân phiên mà ngủ.
Dối trống đêm. Đêm thì thúc trống hai ba lần như là sắp xuất quân, làm
cho địch đêm không được ngủ, mà quân ta thực thì yên nghỉ trên thành;
phải báo trước cho mọi người trên thành biết cho khỏi rối loạn. Trọn ngày
ỉa đái đều ném ra dưới chân thành ngoài. Trong thành người ít việc gấp,
những phụ nữ còn trẻ nên mặc áo mũ đàn ông lên thành phòng ngự. Sớm
chiều hò hét, đàn ông đàn bà con trẻ cũng nên đều tiếng, tỏ là ta có nhiều
người, để trương thanh thế. Nhưng trai gái một nhà phải họp với nhau
một chỗ. Ai dám đùa cợt nhảm nhí thì chém đầu rao cho mọi người biết.
*
* *
KHÍ CỤ GIỮ THÀNH
1
.
Hố sập ngựa
2
. Dài 5 thước, rộng 3 thước, sâu 4 thước, trong hố trồng hai
thứ thương gạc nai và chông tre, đều vót nhọn, đốt lửa cho thêm bền. Hố thì
bày theo hình chữ bốc (
卜), trên đậy bằng cỏ, hoặc trên trồng cỏ, cốt sao cho
địch không biết. Phàm trên đường địch đến và trong ngoài cửa thành đều đặt
hố này.
