THƯỢNG LƯỢC
Phép làm chủ tướng cốt là phải nắm lấy lòng dạ các bậc anh hùng, thưởng
bổng lộc cho kẻ có công, truyền bá được chí hướng của mình cho mọi người.
Cho nên: Nếu cùng ưa thích với mọi người thì chẳng có việc gì là không
thành.
Nếu cùng oán ghét với mọi người thì chẳng có cái gì không thể phá đổ.
Trị được nước, yên được nhà là được lòng người.
Làm cho nước mất nhà tan là mất lòng người.
Đối với hạng người hàm dưỡng chí khí trong lòng, ta đều nguyện cho họ
được toại chí.
Sách Quân Sấm
(1)
nói rằng:
Mềm trị được cứng, yếu trị được mạnh.
Kẻ mềm là có đức, kẻ cứng là giặc cướp.
Kẻ yếu là kẻ mà người ta giúp đỡ.
Kẻ mạnh là kẻ mà người ta đánh phá.
Mềm cũng có chỗ xây dựng được, cứng cũng có chỗ mà ta cấp thêm cho.
Yếu cũng có chỗ dùng được, mạnh cũng có chỗ gia thêm vào.
Kiêm bốn điều ấy mà chế biến cho thích nghi.
Đầu đuôi chưa thấy thì người ta chẳng có thể biết. Trời đất và thần linh
cùng với vạn vật mà dời đổi, biến động vô thường. Nên phải theo địch mà
chuyển hóa, chẳng theo việc trước (chẳng noi theo việc đã qua), phải vận động
mà thùy theo cơ hội.
Cho nên việc bình trị có thể mưu đồ vô giới hạn, giúp nên thiên uy, sửa trị
tám cõi được tốt lành, định yên chin rợ được mật nhẹm, mưu tính như thế là
thầy của bậc Đế Vương.
Cho nên mới nói rằng:
Chẳng có ai mà không tham mạnh, ít có ai mà giữ được điều nhỏ nhặt.
Ví bằng giữ được điều nhỏ nhặt, thì có thể bảo toàn được sinh dân.
Thánh nhân giữ điều nhỏ nhặt ấy để đối ứng với việc đời và cơ trời.
