Chấp nhận rủi ro
Trong khi nói đến sự thận trọng căn bản mà tôi gọi là hoang tưởng có căn
cứ thường gặp ở người New Guinea, tôi không muốn tạo ấn tượng sai lầm
rằng họ bị bối rối hay do dự khi hành động. Những người thận trọng hoàn
toàn có thể cân nhắc rủi ro và hành động. Họ có thể vẫn làm một số điều
mà họ biết là nguy hiểm, nhưng họ không bao giờ làm điều đó thường
xuyên và luôn cẩn trọng. Đó là khi họ cần tìm lương thực hay để thành
công trong cuộc sống, hoặc bởi họ đánh giá cao những điều họ làm. Tôi
nhớ lại một câu nói của cầu thủ khúc côn cầu vĩ đại Wayne Gretzky về rủi
ro của những cú đánh khó dễ ra ngoài lưới: "100% cú đánh của bạn sẽ
không vào lưới nếu bạn không thử!"
Những người bạn New Guinea của tôi sẽ hiểu câu nói của Gretzky và sẽ
thêm hai chú thích vào đó. Đầu tiên, tương tự với cuộc sống truyền thống là
bạn sẽ bị phạt nếu đánh hỏng, nhưng bạn sẽ vẫn thử, mặc dù thận trọng
hơn. Thứ hai, một cầu thủ khúc côn cầu không thể mãi chờ đợi một cơ hội
hoàn hảo, bởi trận đấu có giới hạn về thời gian. Tương tự như vậy, cuộc
sống truyền thống cũng có những giới hạn về thời gian: bạn sẽ chết khát
trong vòng vài ngày nếu không chấp nhận rủi ro đi tìm nước, bạn sẽ chết
đói trong vòng một vài tuần nếu không liều đi tìm thức ăn. Trong thực tế,
tuổi thọ trung bình trong xã hội truyền thống ngắn hơn nhiều so với tuổi thọ
của những người từ các nước tân tiến, vì các yếu tố không kiểm soát được
như bệnh tật, hạn hán và bị kẻ thù tấn công. Dù có thận trọng đến đâu,
trong một xã hội truyền thống, mọi người thường chết trước tuổi 55 và điều
đó đồng nghĩa với việc phải chịu đựng mức độ rủi ro cao hơn trong xã hội
tân tiến với tuổi thọ trung bình là 80. Dưới đây là ba ví dụ về những rủi ro
được mọi người trong xã hội truyền thống chấp nhận nhưng lại làm chúng
ta khiếp sợ:
Thợ săn !Kung, không được trang bị gì ngoài một cây cung nhỏ và mũi tên
tẩm độc, huơ gậy và hét lên để đánh lạc hướng sư tử hay linh cẩu khỏi xác
