các đặc điểm phân biệt một nhóm người trong xã hội chia sẻ những đặc
điểm chung này với những nhóm khác không chia sẻ những đặc điểm này
dưới hình thức đồng nhất. Luôn có ít nhất một hoặc nhiều hơn, thường là cả
ba, trong số ba đặc điểm sau: giải thích siêu nhiên, xoa dịu nỗi lo lắng về
những mối nguy không kiểm soát được thông qua các nghi lễ, đem đến sự
an ủi cho những nỗi đau trong cuộc sống và cái chết. Các tôn giáo, chỉ trừ
những tôn giáo sơ khởi nhất, đều hỗ trợ những tổ chức theo tiêu chuẩn nào
đó, thúc đẩy sự tuân thủ chính trị, sự khoan dung đối với người lạ cùng
thuộc tôn giáo của mình và biện hộ cho các cuộc chiến tranh giữa các nhóm
tôn giáo khác nhau." Định nghĩa của tôi cũng như những định nghĩa đã có
trong Bảng 9.1, nhưng tôi nghĩ rằng nó đúng với thực tế hơn.
Còn tương lai của tôn giáo thì sao? Điều đó phụ thuộc vào thế giới sẽ thay
đổi thế nào trong 30 năm tới. Nếu mức sống trên toàn thế giới vẫn tăng lên,
thì các chức năng số 1 và 4-7 của tôn giáo trong Biểu đồ 9.1 sẽ tiếp tục
giảm, nhưng chức năng 2 và 3 theo tôi vẫn tồn tại. Tôn giáo đặc biệt sẽ tiếp
tục được ủng hộ trong việc đưa ra ý nghĩa cho sự sống và cái chết của mỗi
cá nhân, điều mà khoa học không quan tâm. Ngay cả khi khoa học đưa ra
câu trả lời đích thực cho việc tìm kiếm ý nghĩa này và nếu những giá trị ý
nghĩa theo tôn giáo chỉ là một ảo tưởng, nhiều người sẽ tiếp tục không thích
câu trả lời của khoa học. Mặt khác, nếu phần lớn thế giới vẫn còn nghèo
đói, hoặc nếu (tệ hơn) nền kinh tế, mức sống trên thế giới và hòa bình trở
nên tồi tệ hơn, thì mọi chức năng của tôn giáo, thậm chí cả những giải thích
siêu nhiên, sẽ ‘hồi sinh’. Thế hệ con cái của tôi sẽ tìm ra câu trả lời cho
những câu hỏi này.
