Nguyễn Khắc Thuần
Thế Thứ Các Triều Vua Việt Nam
Chương 6
THẾ THỨ TRIỀU HỒ VÀ THỜI THUỘC MINH
I - THẾ THỨ TRIỀU HỒ (1400 - 1407)
1 - Vài nét về đất nước thời Hồ
Ngày 28 tháng 2 năm Canh Thìn (1400), Hồ Quý Ly cướp ngôi nhà Trần. Triều
Hồ được dựng lên kể từ đó. Triều Hồ chỉ tồn tại chưa đầy 7 năm, nhưng vấn đề
triều Hồ lại là một trong những vấn đề lớn của lịch sử sử học Việt Nam.
Thực ra, ngay từ khi chưa lên ngôi, ảnh hưởng của Hồ Quý Ly đối với chính sự
của đất nước đã rất mạnh mẽ. Ảnh hưởng đó càng trở nên to lớn kể từ khi Hồ
Quý Ly lên ngôi hoàng đế. Sau đây là vài niên đại cần lưu ý của giai đoạn lịch
sử từ cuối thế kỉ thứ XIV đến những năm đầu của thế kỉ thứ XV, khi triều Hồ bị
sụp đổ bởi cuộc tấn công xâm lược của quân Minh.
- Tháng 11 năm Đinh Sửu (1397) Hồ Quý Ly (lúc bấy giờ là Tuyên trung vệ
quốc đại vương) đã ép vua Trần Thuận Tông (cũng là con rể của Hồ Quý Ly),
dời đô vào Đại Lại (Thanh Hoá).
- Ngày 28 tháng 2 năm Canh Thìn (1400) cướp ngôi của nhà Trần từ tay cháu
ngoại mới 4 tuổi là Trần An (tức vua Trần Thiếu Đế), tự lập làm vua. đổi quốc
hiệu là Đại Ngu.
- Cuối năm 1406. quân Minh mượn cớ phù Trần diệt Hồ đã đem quân sang xâm
lược nước ta. Cuộc kháng chiến chống Minh do triều Hồ lãnh đạo chỉ kéo dài
được mấy tháng rồi bị thất bại hoàn toàn vào giữa năm 1407. Nước ta bị quân
Minh đô hộ kể từ đó.
Về dân số, theo Đại Việt sử kí toàn thư (Bản kí, quyển 9, tờ 4-a) thì vào giữa
năm 1407, quân Minh thống kê được ở nước ta có tất cả 3 129 500 hộ. Con số
đó hiển nhiên là chưa chính xác nhưng dẫu sao thì cũng đủ để gợi cho chúng ta
một ý niệm khả dĩ để hình dung.
Lãnh thổ của đất nước thời Hồ có được mở rộng hơn về phía nam bởi cuộc tấn
công vào Chiêm Thành tháng 7 năm Nhâm Ngọ (1402). Với cuộc tấn công này,
nhà Hồ đã chiếm của Chiêm Thành hai châu là Chiêm Động và Cổ Luỹ. Từ hai
châu này, nhà Hồ cho đổi thành bốn châu là Thăng, Hoa Tư và Nghĩa. Sau, bốn
