Độ ấy thơ mới vừa ra đời. Thế lữ như vầng sao đột hiện ánh sáng chói khắp
cả trời thơ Vệt Nam. Dẫu sau này danh vọng Thế lữ có mờ đi ít nhiều,
nhưng người ta không thể không nhìn nhận cái công Thế lữ đã dựng thành
nền thơ mới ở xứ này. Thế lữ chỉ lặng lẽ, chỉ điềm nhiên bước những bước
vững vàng, mà trong khoảnh khắc cả hàng ngũ thơ xưa phải tan vỡ.
Bởi vì không có gì khiến người ta tin ở thơ mới hơn là đọc những bài thơ
mới hay. Mà thơ Thế lữ về thể cách mới không một chút rụt rè, mới từ số
câu, số chữ, cách bỏ vần, cho đến tiết tấu âm thanh. Đọc những câu như:
Nhớ cảnh sơn lâm, bóng cả, cây già,
Với tiếng gió gào ngàn, với giọng nguồn hét núi,
Với khi thét khúc trường ca dữ dội,
Ta bước chân lên, dõng dạc, đường hoàng,
Lượn tấm thân như sóng cuộn nhịp nhàng,
Vờn bóng âm thầm, lá gai cỏ sắc.
Đọc những câu ấy, không ai còn có quyền bĩu môi trước cuộc cách mệnh về
thi ca đương nổi dậy, Cho đến những bài thất ngôn, ngũ ngôn, lục bát, song
thất lục bát của Thế lữ cũng khác hẳn xưa. Thế lữ làm rạn vỡ những khuôn
khổ ngàn năm không di dịch. Chữ dùng lại rất táo bạo. Đọc đôi bài, nhất là
bài "Nhớ rừng", ta tưởng chừng những chữ bị xô đẩy, bị dằn vặt bởi một
sức mạnh phi thường. Thế lữ như một viên tướng điều khiển đội quân Việt
ngữ bằng những mệnh lệnh không thể cưỡng được.
Nhưng con người táo bạo ấy vẫn không nỡ lìa những giấc mơ mộng nên
thơ của thời trước. Tuy ảnh hưởng thi ca Pháp về phái lãng mạn và nhất là
ảnh hưởng tản văn Pháp đã khiến những mộng ấy có một ít hình dáng mới,
ta vẫn có thể nhìn nhận dễ dàng cái di sản của lớp người vừa qua. Thế lữ
cũng như phần đông thanh niên ta hồi trước hay buồn nản vẩn vơ.
Người muốn sông cuộc đời ẩn sĩ
Trăm năm theo dõi đám mây trôi
Người lưu luyến cảnh tiên trong tưởng tượng, phảng phất nghe tiếng sao
tiên, mải mê nhìn những nàng tiên. Muốn gợi trí mơ tưởng cảnh tiên ,
người không cần chi nhiều. Đương đi giữa đường phố rộn rịp, bỗng trông
thấy những cành đào cành mai là người đã
