đề cơ bản với Quételet nằm ở chỗ ông là một nhà toán học chứ không phải
một nhà khoa học thực nghiệm, nhưng bản thân ông lại không biết điều đó.
Ông tìm thấy sự hòa hợp trong đường cong hình chuông.
Vấn đề này tồn tại ở hai mức. Thứ nhất, Quételet có một ý tưởng quy
phạm (normative idea) là làm cho thế giới trùng khớp với mức trung bình
của ông theo nghĩa mức trung bình đó là “bình thường”. Thật tuyệt nếu có
thể bỏ qua sự xuất hiện của những thứ bất thường, “không bình thường”,
Thiên Nga Đen. Nhưng hãy quay về thực tại và để giấc mơ đó cho một thế
giới không tưởng.
Thứ hai, có một vấn đề rất nghiêm trọng về mặt thực nghiệm. Quételet
nhìn thấy đường cong hình chuông ở khắp mọi nơi. Ông bị những đường
cong hình chuông làm cho mù quáng và một lần nữa, tôi hiểu được rằng
một khi trong đầu bạn đã xuất hiện một đường cong hình chuông thì sẽ rất
khó lấy ra được, về sau, Frank Ysidro Edgeworth sẽ đề cập đến
Quételesmus như một sai lầm nghiêm trọng của việc nhìn thấy đường cong
hình chuông ở khắp mọi nơi.
Phương kế hành động ôn hòa
Quételet tạo ra một sản phẩm hết sức cần thiết cho những khát khao tư
tưởng của những người cùng thời với ông. Ông sống vào khoảng năm 1796
đến 1874, vì thế hãy xem xét danh sách những tên tuổi cùng thời với ông:
Saint-Simon (1760-1825), Pierre-Joseph Proudhon (1809-1865), và Karl
Marx (1818-1883), mỗi người là một phiên bản khác của chủ nghĩa xã hội.
Mọi người trong thời điểm hậu Khai sáng này đều mong mỏi về thời aurea
mediocritas - phương kế hành động ôn hòa: về sự giàu có, chiều cao, cân
nặng, v.v. Niềm mong mỏi này bao gồm một mơ tưởng nào đó cùng với
mức độ hòa hợp và chủ nghĩa Plato thật lớn. Tôi luôn nhớ lời giáo huấn của
bố tôi rằng “đức hạnh nằm ở trạng thái điều tiết” (in medio stat virtus). Quả
thật, điều này được xem là lý tưởng trong một thời gian dài; theo nghĩa đó,
mediocrity thậm chí trở thành “khuôn vàng thước ngọc”. Một mediocrity
bao hàm tất cả.
