giữa những con chuột sống sót và phần còn lại trong đàn sẽ càng lớn, và
điều này đồng nghĩa với việc bạn sẽ tiếp tục bị hiệu ứng mạnh mẽ hơn đánh
lừa. Một trong hai thành phần sau rất cần thiết để giải thích cho sự khác
biệt giữa tác động thực sự (suy yếu đi) và tác động theo quan sát (mạnh mẽ
hơn): a) mức độ chênh lệch của sức mạnh, hay sự đa dạng, trong đàn, hoặc
b) sự biến đổi, hay sự đa dạng, xuất hiện ở bước nào đó trong quá trình thí
nghiệm. Sự đa dạng ở đây có liên quan đến độ bất định cố hữu trong quá
trình thí nghiệm.
Thêm nhiều ứng dụng ẩn
Chúng ta có thể phát triển luận điểm này; nó có tính phổ quát cao đến nỗi
một khi chúng ta đã mắc phải rồi thì rất khó có thể nhìn nhận thực tế như
trước đây được nữa. Rõ ràng, nó đã cướp mất sức mạnh duy thực trong các
quan sát của chúng ta. Tôi sẽ liệt kê ra một vài trường hợp để minh họa cho
những điểm yếu trong cơ chế suy luận của chúng ta.
Tính ổn định của các loài. Lấy ví dụ một số loài động vật mà chúng ta
cho là đã tuyệt chủng. Trong một thời gian dài, các nhà khoa học chỉ phân
tích những mẫu hóa thạch vẫn còn tồn tại đến ngày nay để xác định số loài
tuyệt chủng. Nhưng con số được công bố này đã bỏ sót cả một nghĩa trang
lặng im những loài xuất hiện rồi diệt vong và không để lại dấu tích nào ở
dạng hóa thạch; số mẫu hóa thạch mà chúng ta đã tìm thấy chỉ chiếm một
phần nhỏ trong tổng số các loài đã xuất hiện rồi diệt vong. Điều này có
nghĩa là sinh học trên hành tinh này phong phú hơn rất nhiều so với nghiên
cứu ban đầu. Một hậu quả đáng lo ngại hơn chính là tỷ lệ tuyệt chủng của
các loài cao hơn rất nhiều so với suy nghĩ của chúng ta - gần 99,5% loài
xuất hiện trên trái đất này hiện đã tuyệt chủng, trong khi số nhà khoa học
thì cứ liên tục tăng. Cuộc sống dễ đổ vỡ hơn khả năng chịu đựng của chúng
ta rất nhiều. Nhưng điều này không có nghĩa là chúng ta (loài người) nên
cảm thấy tội lỗi trước sự diệt vong đang diễn ra xung quanh hay chúng ta
phải hành động để ngăn chặn nó - các loài sinh vật đã xuất hiện rồi biến
