quan đến đường cong hình chuông. Sự kỳ vọng có điều kiện về thời gian
sống sẽ giảm khi người đó già đi.
Với các dự án và việc kinh doanh của con người, chúng ta có một câu
chuyện khác. Đây là những thứ thường có tính thang bậc, như tôi đã nói
trong Chương 3. Với các biến số có tính thang bậc - những biến số từ
Extremistan, bạn sẽ chứng kiến hiệu ứng hoàn toàn trái ngược. Ví dụ, một
dự án được dự kiến hoàn tất trong 79 ngày, kỳ vọng này giống với trường
hợp của bé gái sơ sinh, chỉ khác nhau ở chữ “năm” và “ngày”. Vào ngày
thứ 79, nếu chưa được hoàn tất, dự án đó sẽ cần thêm 25 ngày nữa. Nhưng
vào ngày thứ 90, nếu vẫn chưa xong, dự án đó sẽ còn kéo dài 58 ngày nữa.
Vào ngày thứ 100, sẽ còn 89 ngày. Vào ngày thứ 119, còn 49 ngày. Vào
ngày thứ 600, nếu vẫn chưa hoàn tất, khi đó dự án sẽ cần thêm 1.590 ngày
nữa. Bạn thấy đó, càng đợi lâu thì thời gian chờ đợi sẽ càng kéo dài.
Ví dụ, bạn là một người tị nạn đang chờ ngày hồi hương. Mỗi ngày trôi
qua, bạn càng cách xa hơn, chứ không phải đến gần hơn, với ngày trở về.
Điều này cũng được áp dụng đối với ngày hoàn tất nhà hát opera tiếp theo
của bạn. Nếu được dự kiến mất hai năm, và ba năm sau bạn vẫn đang đặt
câu hỏi, đừng mong dự án đó sẽ hoàn thành sớm hơn. Nếu các cuộc chiến
kéo dài trung bình khoảng sáu tháng, và mâu thuẫn của bạn đã diễn ra trong
hai năm, hãy chờ đợi sẽ còn nhiều vấn đề trong vài năm nữa. Xung đột giữa
Ả Rập và Israel đã diễn ra 60 năm, và vẫn còn đang tiếp diễn - tuy nhiên,
cách đây 60 năm, nó được gọi là “vấn đề đơn giản”. (Hãy luôn nhớ rằng,
trong môi trường hiện đại, các cuộc chiến kéo dài lâu hơn và giết hại nhiều
người hơn so với dự kiến). Một ví dụ khác: bạn gửi cho nhà văn yêu thích
của mình một lá thư, biết rằng ông ta bận rộn và phải mất hai tuần mới
nhận được hồi âm. Nếu ba tuần sau, hòm thư của bạn vẫn trống không thì
bạn đừng mong sẽ nhận được vào ngày mai - sẽ phải mất trung bình thêm
ba tuần nữa. Nếu ba tháng sau, vẫn không nhận được gì, bạn sẽ phải đợi
một năm nữa. Mỗi ngày trôi qua sẽ đưa bạn đến gần với cái chết nhưng lại
đẩy bạn ra xa ngày nhận lá thư đó hơn.
Thuộc tính ít nhận thấy nhưng hết sức quan trọng của sự ngẫu nhiên
mang tính thang bậc là nó cực kỳ phản trực giác. Chúng ta hiểu sai về lôgic
