Một trong những vấn đề mà tôi gặp phải trong cuộc sống là bất cứ khi
nào được tôi thông báo rằng đường cong hình chuông Gauss không tồn tại
trong đời sống thực mà chỉ tồn tại trong suy nghĩ của các nhà thống kê học,
mọi người đều yêu cầu tôi phải “chứng minh điều đó” - điều này chẳng có
gì khó, như chúng ta sẽ thấy ở hai chương tiếp theo, tuy nhiên, không ai tìm
cách chứng minh điều ngược lại. Bất cứ khi nào tôi đề xuất một quy trình
không thuộc đường cong Gauss, người ta đều yêu cầu tôi biện minh cho đề
xuất của mình và, kinh khủng hơn nữa là bảo tôi phải “cho họ thấy lý
thuyết đằng sau nó”. Chúng ta đã thấy ở Chương 14 các mô hình người
giàu-càng-giàu-hơn được đề xuất nhằm biện minh cho việc không sử dụng
đường cong Gauss. Người ta buộc những người làm mô hình phải viết ra lý
thuyết về những mô hình có thể tạo ra được tính thang bậc - như thể những
người này cần phải cảm thấy hối lỗi về việc làm của mình. Lý thuyết hay
“ný” thuyết! Tôi có vấn đề về nhận thức luận với điều đó, cần phải biện
minh cho sự thất bại của thế giới trong việc đồng nhất là một mô hình lý
tưởng mà ai đó chẳng hiểu gì về thực tiễn đã tìm cách phát triển nó.
Thay vì nghiên cứu các mô hình có thể tạo ra tính ngẫu nhiên không
thuộc đường cong hình chuông để từ đó tạo ra các sai sót giống nhau trong
quá trình lý thuyết hóa mù quáng, tôi đã làm điều trái ngược: tìm cách hiểu
tường tận về đường cong hình chuông đến mức có thể và xác định nơi nào
nó có thể tồn tại và nơi nào không. Tôi biết Mediocristan ở đâu. Đối với tôi,
chính những người sử dụng đường cong hình chuông thường xuyên (hay
nói đúng hơn, hầu như luôn) là người không hiểu rõ, và phải chứng minh
về nó, chứ không phải những người không sử dụng. Sự xuất hiện của
đường cong Gauss ở khắp nơi không phải là thuộc tính của thế giới, mà là
vấn đề thuộc suy nghĩ của chúng ta, xuất phát từ cách nhìn nhận của chúng
ta.
Chương tiếp theo sẽ chỉ ra quy mô bất biến của tự nhiên và các thuộc
tính của tập trung phân dạng. Chương tiếp sau đó sẽ tìm hiểu về việc lạm
dụng đường cong Gauss trong đời sống kinh tế xã hội và “sự cần thiết phải
sản sinh ra các lý thuyết”.
