THIÊN NGA ĐEN - Trang 380

được” thay vì “phần lớn là ngẫu nhiên”, hoặc lúng túng chỉ cho tôi thấy giá
trị của đường cong hình chuông ở một số lĩnh vực vật lý. Một số người
thậm chí còn thay đổi cả tiểu sử của tôi. Tại một hội thảo ở Lugano, Myron
Scholes đã nổi cơn tam bành, và sau đó quay sang ca tụng một phiên bản
đầy xuyên tạc về các ý kiến của tôi. Tôi có thể nhìn thấy sự đau đớn trên
gương mặt anh ta. Lần khác, tại Paris, một thành viên cấp cao của Viện
toán học, người đã dành một phần đời cho thuộc tính rất phụ nào đó của
đường cong hình chuông, cũng nổi cơn thịnh nộ ngay khi tôi đưa ra bằng
chứng thực nghiệm về vai trò của các yếu tố Thiên Nga Đen trên thị
trường. Tay này mặt đỏ tía tai vì tức giận, khó thở và bắt đầu lớn tiếng nhục
mạ tôi vì đã dám báng bổ Viện và thiếu khiêm tốn rồi hét lên “Tôi là thành
viên của Viện Khoa học!” nhằm tăng thêm giá trị cho lời nói của mình.
(Bản dịch tiếng Pháp cuốn sách của tôi đã “cháy hàng” ngay ngày hôm
sau). Tình huống gay cấn nhất là khi Steve Ross, một nhà kinh tế học nổi
tiếng uyên bác hơn cả Scholes và Merton, những tưởng sẽ tranh luận hùng
hổ, lại bác bỏ quan điểm của tôi bằng cách bới ra những lỗi nhỏ nhặt hoặc
những nhận định thiếu chính xác đôi chút trong bài thuyết trình của tôi, đại
loại như “Markowitz không phải là người đầu tiên…”, qua đó chứng tỏ
rằng ông này chẳng có câu trả lời nào về quan điểm của tôi. Còn những
người đã dành gần cả đời mình cho những ý tưởng này lại phải viện đến
hành động phá hoại trên Internet. Các nhà kinh tế thường vận dụng lý lẽ lạ
đời của Milton Friedmean cho rằng các mô hình không cần phải có những
giả thiết thực tế mới được chấp nhận - tức là hãy thừa nhận chúng để tạo ra
những kết quả toán học khiếm khuyết trầm trọng trong thực tế. Dĩ nhiên,
vẫn đề ở chỗ là những trường hợp Gauss hóa này (Gaussianizations) không
có giả thiết thực tế và cũng không tạo ra kết quả đáng tin cậy. Chúng vừa
không thực tế vừa không thể dự đoán được. Hãy lưu ý xu hướng tâm lý mà
tôi gặp phải trong trường hợp này: con người thường nhầm lẫn một sự kiện
có xác suất thấp, ví dụ hai mươi năm mới xuất hiện một lần, với một sự
kiện xảy ra định kỳ. Họ nghĩ rằng mình sẽ an toàn nếu chỉ tiếp xúc với nó
mười năm một lần.