chán nhất, đó là complê sẫm màu, sơ mi trắng, cà vạt đỏ. Quả thật, trong
lĩnh vực cho vay, các ngân hàng thuê những kẻ ngốc nghếch và huấn luyện
họ trở nên đần độn hơn. Nhưng đây chỉ mới là hình thức thôi. Nếu trông họ
có vẻ cẩn trọng thì đó là do các khoản cho vay của họ rất hiếm khi lâm vào
cảnh vỡ nợ. Bạn sẽ không thể nào đánh giá mức độ hiệu quả của hoạt động
cho vay mà những người này đang tiến hành nếu chỉ quan sát nó một ngày,
một tuần, một tháng, hay… thậm chí một thế kỷ! Mùa hè năm 1982, các
ngân hàng lớn của Mỹ gần như mất hết tất cả tài sản (tích lũy) từ trước, tức
gần như mọi thứ họ đã gây dựng được trong lịch sử ngành ngân hàng của
Mỹ - mọi thứ. Họ cho các nước Nam và Trung Mỹ vay và tất cả những
nước này vỡ nợ cùng một lúc - “một sự kiện có bản chất khác thường”. Vì
thế, chỉ mất một mùa hè, người ta đã phát hiện ra rằng đó là việc làm của
một gã khờ, và rằng tất cả thu nhập của họ đều đến từ một canh bạc rất rủi
ro. Trong khi đó, các chủ ngân hàng cố gắng thuyết phục mọi người, và đặc
biệt chính mình, rằng mình “cẩn trọng”, nhưng thật ra chẳng cẩn trọng chút
nào, mà chỉ giỏi lừa dối bản thân khi che giấu một khoản thua lỗ có sức tàn
phá ghê gớm dưới tấm thảm trải sàn. Trên thực tế, trò bôi bác này đã lặp lại
một thập niên sau đó với việc các ngân hàng lớn dù đã “nhận biết được rủi
ro” nhưng vẫn lâm vào tình trạng căng thẳng tài chính. Nhiều ngân hàng
nằm trong tình trạng hấp hối sau khi thị trường bất động sản sụp đổ vào đầu
thập niên 90, khiến cho chính phủ phải thực hiện chính sách cứu trợ tài
chính trị giá hơn 500 tỷ đô-la lấy từ tiền đóng thuế của người dân trong lĩnh
vực cho vay và tiết kiệm đang bị xóa sổ. Ngân hàng Dự trữ Liên bang đã
dùng tiền của chúng ta để bảo vệ các ngân hàng này: khi họ tạo ra lợi
nhuận, nhận được nhiều lợi ích; còn khi họ bị tổn thương, chính chúng ta là
người phải hứng chịu.
Sau khi tốt nghiệp Wharton, nơi đầu tiên tôi làm việc là Bankers Trust
(hiện đã bị xóa sổ). Ở đó, nhanh chóng quên đi câu chuyện của năm 1982,
văn phòng chủ tịch thường công bố kết quả đạt được sau mỗi quý kèm theo
thông báo tuyên dương việc họ đã sáng suốt, cẩn trọng ra sao, đem về nhiều
lợi nhuận đến mức nào (và cả đẹp trai như thế nào nữa). Rõ ràng, lợi nhuận
mà họ mang về chỉ đơn thuần là tiền mặt vay mượn từ một nguồn nào đó
