Lại có những kẻ tà căn ngoại nhập, cùng những kẻ tiểu khí mưu mô. Chúng
không hiểu rõ nguồn bệnh của sanh tử, không biết gốc chung của ngã nhân (ta người).
Chỉ muốn tránh chỗ huyên náo, bỏ nơi hoạt động, cố phá từng cái tướng, tách từng mảnh
bụi của mọi vật thể để tìm hiểu biết. Làm như thế, tuy chỗ tĩnh lặng cốt ngộ lý không,
nhưng không biết đó cũng là cái lối làm chôn vùi Chân tánh lấp mất Chân giác. Thế
chẳng khác nào kẻ thấy ngọn đèn có những tia sáng xanh đỏ, muốn không thấy những tia
ấy bèn đi tắt ngọn đèn; kẻ trông thấy bóng theo dõi mình dưới bóng mặt trời, bèn chạy ra
ngoài trời cho tránh khỏi bóng. Như thế, chỉ lao nhọc tinh thần, tốn hao sức lực. Chẳng
khác gì gánh nước đổ vào đống băng, vác củi vất vào đám lửa đang cháy. Có biết đâu
những tia sáng trong ngọn đèn kia là do mắt bệnh, bóng đuổi theo mình vốn ở thân mình.
Nếu chữa khỏi bệnh lòa ở mắt thì những tia sáng tự mất, diệt thân huyễn chất này thì
bóng nọ không còn.
Nếu biết quay ánh sáng soi lại nơi mình bỏ ngoại cảnh mà xem ở Tự tâm, thì Phật
nhãn sáng suốt, bóng nghiệp tự tan, Pháp thân hiện ra, những vết trần tự diệt. Ta phải lấy
lưỡi dao khôn ngoan của tâm tự giác cắt đứt những mối dây triền phược trong lòng để
biến nó thành tâm châu. Phải dùng mũi giáo tuệ của Chân như chặt tan những lớp bụi trần
kết thành kiến võng
. Ấy chính là cái tông chỉ cùng tâm, cái chân truyền đạt lý đó vậy.
*
* *
Sư lại nói:
- Vọng thân tới gương soi bóng, bóng với vọng thân giống nhau. Chỉ muốn để
thân bỏ bóng, thì thân có thật đâu nào! Thân vốn không khác gì bóng, một không, một có
được sao? Nếu muốn lấy một, bỏ một, hằng cùng chân lý cách xa. Lại mến Thánh ghét
phàm, nổi chìm trong biển sanh tử. Phiền não nhân tâm nên có, tâm không phiền não ở
đâu? Chẳng nhọc phân biệt lấy tướng, tự nhiên được đạo chóng mau.
Ba đời chư Phật đều ở trong thân ta, chỉ vì tập khí làm mờ ám, ngoại cảnh làm
ngăn trở, khiến ta tự mê đi. Nếu trong lòng ta được vô tâm là Phật quá khứ. Trong lặng lẽ
mà khởi tác dụng là Phật vị lai. Tùy cơ ứng vật là Phật hiện tại. Ta thanh tịnh không
nhiễm ô lục trần là Phật ly cấu. Ta ra vào không gì làm trở ngại là Phật thần thông. Đến
đâu cũng an vui là Phật tự tại. Một tâm trong sáng là Phật quang minh. Tâm đạo bền chắc
là Phật bất hoại. Ta biến hóa vô cùng chỉ do một Chân tánh mà thôi.
*
* *
Chí đạo gốc ở tâm pháp, tâm pháp gốc ở vô trụ. Cái Bản thể của tâm và chân
tướng của tánh, vốn lặng lẽ chẳng phải có, chẳng phải không; không có sanh cũng không
có diệt. Ta tìm nó thì không thấy, bỏ nó vẫn chẳng rời. Nếu ta mê cái hiện lượng của nó
thì khổ sở lầm lẫn lăng xăng, nếu ngộ được Chân tánh của nó thì tinh thông sáng suốt.
Tuy tâm tức là Phật, Phật tức là tâm, song chỉ có người chứng mới biết.
Song còn chấp có chứng, có biết thì mặt trời trí tuệ rơi vào đất có. Nếu tâm mờ
mịt không chiếu không sáng thì đám mây hôn trầm đã che lấp cửa không. Chỉ có tâm
không sanh một niệm thì không còn ngăn cách trước sau; Chân tánh đứng riêng thì ta
(1)
Kiến võng: Trần cảnh làm mờ mắt chúng ta chẳng khác nào lưới che mắt..
